XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri

Medreseler üzerindeki araştırmalar başlıca iki grupta incelenebilir. Eğitim ve öğretim müessesi olarak medreseler ve medrese binaları. Şimdiye kadar her iki konuda da çeşitli çalışmalar yapılmış olmakla beraber daha hayli araştırılmaya muhtac husûsun bulunduğu da bir gerçektir. Biz medreselerin tesisi ve yapılan öğretim konusuna girişte kısaca temas etmekle yetinerek daha önceki makalelerimizi birleştirip yeni bulunan malzeme ve son zamanlardaki yayınların da ilâvesiyle İstanbul medreseleri hakkında genel bilgiler vermeye ve Evkaf Nezâretinin kuruluşundan sonraki tamir ve yeniden yapılmalarını toplamaya çalıştık. Bunun için Evkaf Nezâretinde tutulan değişik defter ve dosyalarla Başbakanlık Osmanlı Arşivi İrade tasnifindeki belgeleri kullandık. Ancak, kataloglanan defterlerin bir kısmının masraflarını tam dökümünün yapıldığı mufassal defterler olmalarına karşılık bir kısmının sadece ödeme kayıtlarını ihtiva etmesi, yahut tamirin yapıldığı, hatta sadece teşebbüs edildiği gibi bilgiler vermesi işi biraz güçleştirdi. Hacimde dengeyi mümkün olduğu kadar koruyabilmek, faydalı olacak bilgileri ihmal etmemek için keşif defterlerindeki dökümlerin notlarda verilmesi tercih edildi. Son yıllarda araştırmaya açılan ve ilk defa tarafımızdan kullanılan malzemenin değerlendirilmesinden sonra şimdiye kadarki bazı bilgiler de değişiklik olacağını umuyoruz. (Önsöz'den)