Velayet Hakkı ve Anayasal Sınırları

Dr. Öğr. Üyesi Sera REYHANİ YÜKSEL



Kadının iş yaşamına girmesi ekonomik yönden bağımsız olmasını sağlamış ve bu bağımsızlık kadını ailede farklı bir konuma taşımıştır. Kadının konumunun farklılaşmasına benzer şekilde yaşanan gelişmelerle çocuğa bakış açısı da değişmiştir. Anne ve/veya babanın çocuk üzerindeki velayetleri de farklı yorumlanmaya başlanmıştır. Bu kitabın amacı değişen yüzü ve anayasal sınırları ile velayeti anlatmaktır. Özellikle, velayet hakkına sahip kişilerin çocuğun yaşama hakkına, özel hayatının ve haberleşme hürriyetinin gizliliğine, din ve vicdan hürriyetine, düşünce ve düşünceyi açıklama hürriyetine müdahalesinin sınırları ortaya koyulmaya çalışılmıştır.



İÇİNDEKİLER

KİTAP HAKKINDA III
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR VII
GİRİŞ 1

I. BÖLÜM
ÇOCUK, ÇOCUKLUK, VELAYET KAVRAMI VE
VELAYETİN TARİHSEL GELİŞİMİ

I. Çocuk ve Çocukluk Kavramları 5
II. Çocukluğun Tarihi 11
III. Çocukluğun Başlangıcı ve Sona Ermesi 14
A. Çocukluğun Başlangıcı 14
B. Çocukluğun Sona Ermesi 15
IV. Velayet 21
A. Genel Olarak 21
B. Velayetin Hukuki Niteliği 26
C. Velayetin Özellikleri 28
1.Velayette Çocuğun Yararının Ön Planda Olması 28
2.Velayetin Bir Bütün Olması 30
3. Velayetin Süreye Tabi Olması 32
4. Velayetin Kamu Düzenine İlişkin Olması 33
V. Velayetin Tarihsel Gelişimi 35
II. BÖLÜM
VELAYET HAKKININ KULLANILMASI VE KAPSAMI

I. Velayet Hakkına Sahip Olanlar 45
A. Genel Olarak 45
B. Anne ve Baba 47
1. Anne ve Babanın Evli Olmaları Durumunda Velayetin Kullanılması 47
2. Anne ve Babanın Ayrılmaları, Boşanmaları veya İçlerinden Birinin
Ölümü Durumunda Velayetin Kullanılması 50
3. Anne ve Babanın Evli Olmaması Durumunda Velayetin
Kullanılması 55
4. Taşıyıcı Anne 57
C. Evlat Edinen 65
II. Velayet Altında Olanlar 69
III. Birlikte Velayet 70
A. Birlikte Velayet Kavramı 70
B. Birlikte Velayetin Kullanılması 72
1. Anne ve Babanın Boşanması Durumunda Birlikte Velayetin
Kullanılması 72
2. Evlilik Dışı Meydana Gelen Çocuk Üzerinde Birlikte Velayetin
Kullanılması 77
C. Yargıtay 2'nci Hukuk Dairesinin 20.02.2017 Tarihli Birlikte Velayet
Kararının Değerlendirilmesi 79
IV. Velayet Hakkının Kapsamı 84
A. Genel Olarak 84
B. Çocuğun Kişi Varlığına ve Medeni Durumuna İlişkin Yetki ve
Görevler 85
1. Çocuk Üzerinde Egemenlik 85
2. Çocuğun Özadı 86
3. Çocuğun Yerleşim Yeri 90
4. Çocuğun Eğitilmesi ve Yetiştirilmesi 92
5. Çocuğun Anne ve Babasının Sözünü Dinleme Yükümlülüğü 96
6. Çocuğun Temsil Edilmesi 99
C. Çocuğun Malvarlığına İlişkin Yetki ve Görevler 101
1. Genel Olarak 101
2. Çocuğun Mallarını Yönetme 102
3. Çocuğun Mallarını Kullanma 106
4. Çocuğun Mallarının Sarfedilmesi 109
V. Velayetin Kaldırılması 114
A. Genel Olarak 114
B. Koşulları 115
1. Ana ve Babanın Deneyimsizliği, Hastalığı, Başka Bir Yerde Bulunması
veya Benzeri Sebeplerden Biriyle Velayet Görevini Gereği Gibi Yerine
Getirememesi 115
2. Ana ve Babanın Çocuğa Yeterli İlgiyi Göstermemesi veya Ona Karşı
Yükümlülüklerini Ağır Biçimde Savsaklaması 118
3. Anne veya Babanın Yeniden Evlenmesinin Özelliği 120

III. BÖLÜM
VELAYET HAKKININ ANAYASAL SINIRLARI

I. Velayetin Kullanılmasında Dikkate Alınması Gereken İlkeler 123
A. Çocuğun Yararı (Menfaati) İlkesi 123
B. Çocuğun Görüşünün Alınması İlkesi 130
II. Velayet Hakkına Sahip Olan Kişilerin Velayet Hakkı Kapsamında
Çocuğa Müdahalesinde Gözetilmesi Gereken Anayasal Sınırlar 134
A. Genel Olarak 134
B. Çocuğun Yaşama Hakkına Müdahalenin Sınırları 139
1. Genel Olarak Yaşama Hakkı 139
2. Yaşama Hakkı ve Kürtaj 142
3. Çocuğun Yaşama Hakkı Bağlamında Vücut Bütünlüğüne Yönelik
Saldırılara Karşı Korunma Hakkı 150
4. Çocuğa Yönelik Tıbbi Müdahaleler 160
C. Çocuğun Özel Hayatının Gizliliğine Müdahalenin Sınırları 167
1. Genel Olarak Özel Hayatın Gizliliği 167
2. Çocuğun Özel Hayatına Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı ve
Velayet Hakkına Sahip Kişinin Çocuğun Özel Hayatına
Müdahalesinin Sınırları 172
a. Çocuğun Özel Alanının Korunması 172
b. Çocuğun Haberleşme Hürriyetinin Korunması Hakkı 173
D. Çocuğun Din ve Vicdan Hürriyetine Müdahalenin Sınırları 178
1. Genel Olarak Din ve Vicdan Hürriyeti 178
2. Çocuğun Din ve Vicdan Özgürlüğüne Saygı Gösterilmesini İsteme
Hakkı ve Velayet Hakkına Sahip Olan Tarafın Bu Özgürlüğe
Müdahalesinin Sınırları 180
E. Çocuğun Düşünce ve Düşüncelerini Açıklama Hürriyetine
Müdahalenin Sınırları 185
1. Genel Olarak Düşünce ve Düşünceyi Açıklama Hürriyeti 185
2. Çocuğun Düşünce ve Düşüncelerini Açıklama Hürriyetine
Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı ve Velayet Hakkı
Kapsamında Yapılacak Müdahalenin Sınırları 188
DEĞERLENDİRME 191
KAYNAKLAR 193