Unutulma Hakkı _{İnsan Hakları Hukuku Perspektifinden Bir İnceleme}

Unutulma hakkı, gelişen teknolojilerin ve özellikle artan İnternet kullanımının olumsuz sonuçları karşısında, bireyin korunmasını amaçlayan bir insan hakkıdır. Son zamanlarda kendisinden sıkça söz ettiren unutulma hakkına yönelik talep ve ilginin karşısında, hakka ilişkin teorik boyutu olan çalışmalar yok denecek kadar azdır. Uygulamaya bakıldığında da, esaslı biçimde ayrışan hukuki taleplerin unutulma hakkı olarak takdim edilebildiği görülmektedir.
Bu çalışmada, öncelikle hakka ilişkin teorik bir çerçeve çizilerek doktrine bu bakımdan katkıda bulunmak ve uygulamadaki karışıklıkların giderilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada ayrıca, uluslararası ve ulusal düzlemdeki ilgili hukuki düzenlemeler ve içtihatlar ele alınarak, hakkın sağladığı koruma ve insan hakları hukukundaki yeri irdelenmiştir. Hakkın kapsamının ve uygulamada kullanılabilecek ölçütlerin belirlenmesine yönelik öneriler sunan çalışmanın, unutulma hakkına ilişkin taleplerin ileri sürülmesi ve değerlendirilmesinde yol gösterici olması amaçlanmıştır.(ARKA KAPAKTAN)



İÇİNDEKİLER



GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

UNUTULMA HAKKININ TEORİK ÇERÇEVESİ

1.1. Unutulma Hakkının Tanımı ve Amacı

1.1.1. Tanım

1.1.2. Amaç

1.1.2.1. Hakkın Koruduğu Değerler

1.1.2.2. Unutmanın Önemi

1.1.2.3. İnternet Çağında Unutulma Hakkının Gerekliliği

1.2. Unutulma Hakkının Gelişimi

1.2.1. Analog Çağda Unutulma Hakkı

1.2.2. Dijital Çağda Unutulma Hakkı

1.2.2.1. Çevrimiçi Unutulma Hakkı

1.2.2.2. Sildirme Hakkı

1.2.2.3. Çevrimiçi Unutulma Hakkı ve Sildirme Hakkının Karşılaştırılması

1.3. Unutulma Hakkının Unsurları

1.3.1. Bilgi Unsuru

1.3.1.1. Bilginin Başlangıçtaki Durumu (Hukuka Uygun Yayılan Bilgi)

1.3.1.2. Bilginin Niteliği (Doğru Bilgi)

1.3.2. Zaman Unsuru

1.3.2.1. Bilginin Toplumsal Önemini Yitirmesi

1.3.2.2. Bilginin Güncelliğini Yitirmesi

1.4. Unutulma Hakkının İlişkili Olduğu Haklar

1.4.1. Genel Olarak

1.4.2. Özel Yaşamın Korunması Hakkı ve Unutulma Hakkı

1.4.2.1. Genel Olarak

1.4.2.2. Özel Yaşamın Korunması ve Unutulma Hakkının İlişkisi

1.4.2.2.1. Şöhretin Korunması

1.4.2.2.2. Mahremiyet

1.4.2.2.3. Bireyin Kişiliğini Oluşturması

1.4.3. Kişisel Verilerin Korunması ve Unutulma Hakkı

1.4.3.1. Genel Olarak

1.4.3.2. Kişisel Verilerin Korunmasına İlişkin İlkeler Bağlamında Unutulma Hakkı

1.4.4. Çatışan Haklar: İfade Özgürlüğü ve Unutulma Hakkı

1.4.4.1. Genel Olarak

1.4.4.2. İfade Özgürlüğünün Kapsamında Yer Alan Hususlar

1.4.4.3. İfade Özgürlüğü ve Unutulma Hakkının Dengelenmesi

1.4.4.3.1. Genel Yarar

1.4.4.3.2. Kişinin Kimliği

1.4.4.3.3. Yaptırımın Ciddiyeti



İKİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI HUKUKTA UNUTULMA HAKKI

2.1. Birleşmiş Milletler Sisteminde Unutulma Hakkı

2.1.1. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi'nde Unutulma Hakkı

2.1.1.1. Şöhretin Korunması

2.1.1.2. Kişisel Bilgilerin Gizliliği

2.1.2. Diğer Birleşmiş Milletler Belgeleri ve Organ Kararları Kapsamında Unutulma Hakkı

2.2. Avrupa Konseyi Sisteminde Unutulma Hakkı

2.2.1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Sistemi

2.2.1.1. Genel Olarak

2.2.1.2. Şöhretin Korunması Hakkı

2.2.1.3. Kişisel Verilerin Korunması

2.2.2. Avrupa Konseyi'nin Kişisel Verilerin Korunmasına İlişkin Sözleşmesi

2.3. Avrupa Birliği Hukukunda Unutulma Hakkı

2.3.1. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı'nda Unutulma Hakkı

2.3.2. Veri Koruma Direktifi'nde Unutulma Hakkı

2.3.2.1. Genel Olarak

2.3.2.2. Unutulma Hakkına İlişkin Hükümler

2.3.3. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın Google İspanya Kararı

2.3.3.1. Kararın Arka Planı

2.3.3.2. ABAD'ın Değerlendirmesi

2.3.3.2.1. Unutulma Hakkına İlişkin Değerlendirme

2.3.3.2.2. ABAD'ın Hak Temelli Yaklaşımı

2.3.3.2.3. Çatışan Hak ve Menfaatlerin Dengelenmesi

2.3.3.3. Kararın Uygulamasına İlişkin Meseleler

2.3.4. Genel Veri Koruma Tüzüğü

2.3.4.1. Genel Veri Koruma Tüzüğü'nün Hazırlanma Süreci

2.3.4.2. Silme Hakkı Kapsamında Unutulma Hakkı

2.3.4.2.1. Maddenin Arka Planı

2.3.4.2.2. Silme Hakkının İleri Sürülebileceği Hâller

2.3.4.2.3. Hakkın Uygulanmasına İlişkin Kriterler

2.3.4.2.4. Diğer Sorumlulara Bildirimde Bulunma Yükümlülüğü

2.3.4.2.5. Silme Hakkının İstisnaları

2.3.4.2.6. Düzenlemenin Değerlendirilmesi



ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRK HUKUKUNDA UNUTULMA HAKKI

3.1. Unutulma Hakkının Normatif Çerçevesi

3.1.1. Unutulma Hakkının Anayasal Temelleri

3.1.1.1. Kişinin Maddi ve Manevi Varlığını Koruma ve Geliştirme Hakkı

3.1.1.2. Özel Hayatın Gizliliği

3.1.1.3. Kişisel Verilerin Korunmasını İsteme Hakkı

3.1.1.4. İfade ve Basın Hürriyetlerini Sınırlandırma Sebebi Olarak Şöhretin Korunması

3.1.2. Medeni Kanun Kapsamında Unutulma Hakkı

3.1.2.1. Kişilik Hakkı Olarak Unutulma Hakkı

3.1.2.2. Kişilik Hakkına Saldırı Halinde Unutulma Hakkı

3.1.3. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve Unutulma Hakkı

3.1.3.1. KVKK'nın Hazırlık Süreci

3.1.3.2. Genel Olarak KVKK

3.1.3.3. KVKK'nın Uygulanmayacağı Haller

3.1.3.4. Unutulma Hakkının Dayandırılabileceği Hükümler

3.1.3.4.1. Kişisel Verilerin İşlenmesine İlişkin Genel İlkeler

3.1.3.4.2. Kişisel Verilerin Silinmesini İsteme Hakkı

3.1.4. Adli Sicil Kanunu ve Unutulma Hakkı

3.2. Yargı Kararlarında Unutulma Hakkı: Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi Kararları

3.2.1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun "Unutulma Hakkı" Kararı

3.2.1.1. Olay ve İlgili Mercilerin Kararları

3.2.1.2. HGK'nın Unutulma Hakkına İlişkin Genel Değerlendirmesi

3.2.1.3. HGK'nın Kararının Değerlendirilmesi

3.2.2. Anayasa Mahkemesi'nin N.B.B. Kararı

3.2.2.1. Olay ve İlgili Mercilerin Kararları

3.2.2.2. Anayasa Mahkemesi'nin Anayasa'nın İlgili Hükümleri Kapsamında Değerlendirmesi

3.2.2.2.1. Kişinin Manevi Varlığını Geliştirme Hakkı

3.2.2.2.2. Kişisel Verilerin Korunması Hakkı

3.2.2.3. Anayasa Mahkemesi'ne Göre Unutulma Hakkının Uygulanabilirliği ve Kapsamı

3.2.2.4. Anayasa Mahkemesi'ne Göre Unutulma Hakkının İfade ve Basın Özgürlüğü ile Dengelenmesi

3.2.3. Anayasa Mahkemesi'nin Arşiv Kaydının Silinmesine İlişkin Kararı

SONUÇ VE ÖNERİLER