Türk Dış Politikası (1930-1989)

"Eğer onlar barışa yanaşırlarsa, sen de ona yanaş ve Allah'a tevekkül et.Çünkü O,
hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir."(Kur'an: Enfal, 61)
"Türk Milleti Asya'nın garbında ve Avrupa'nın şarkında olmak üzere kara vedeniz
sınırlarıyla ayırt edilmiş, dünyaca tanınmış, büyük bir yurtta yaşar.Onun adına
Türkeli'derler. Türk yurdu daha çok büyüktür. Yakın ve uzak zamanlar düşünülürse
Türk'e yurtluk etmemiş bir kıt'a yoktur. Bütün dünyada, Asya,Avrupa ve Afrika Türk
atalarına yurt olmuştur. Bu hakikatler eski ve hususiyleyeni tarih vesikalarıyla
malumdur. Fakat bugünkü Türk Milleti, varlığı için bu günkü yurdundan memnundur.
Çünkü Türk, derin ve şanlı geçmişin, büyük kudretli atalarının mukaddes miraslarını bu
yurtta da muhafaza edebileceğinden,o mirasları, şimdiye kadar olduğundan çok daha
fazla zenginleştireceğinden emindir..." (Atatürk, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik
Etüt Başkanlığı Yayınları,Ankara, 1980, s. 537-538).
Dış Politika devletlerin ortaya çıkmasından beri devlet ile birlikte gelişen bir kavram ve
yapı ola gelmiştir. Modern devletin ortaya çıkması ve dünya sathına yayılması ile beraber dış
politika da daha "özellikli" ve "girift" bir alan haline dönüşmüştür. Dış politikanın altında özel bir
alanı teşkil eden"......devleti dış politikası"ifadesinde anlamını bulan bir devletin tarihsel

bağlamdan gelen dış politika yapım sürecinin incelenmesi o devletin dış politik tavrındaki
değişmeleri,gelişmeleri, benzerlik ve farklılıkları ele almaktadır.
Elinizdeki bu çalışma üç cilt olması planlanan bir kitap dizisinin ilk kısmıdır.
Eser,editörlerin zaman içinde gerçekleştirdiği tartışma ve fikir alışverişlerinin sonucunda
şekillenmeye başlamış ve bölüm yazarlarının da çalışmaya dâhil olması ile birlikte kuvveden fiile
geçmiştir. Eseri ortaya çıkaran ekip tarih,coğrafya ve uluslararası ilişkiler gibi farklı
disiplinlerden gelse de hepsinin çalışmaları açısından Türk Dış Politikası (TDP) genel kesişme
noktasını teşkil etmektedir.
Eser on dört başlıktan oluşmaktadır. İlk üç başlık Türk Dış Politikasının çerçevesinin
çizilebilmesi amacıyla kurgulanmıştır. Kübra Mamak, "Osmanlı Hariciye Nezareti'nin
Kurulması"; Doç. Dr. Muhittin Demiray, "Türkiye Cumhuriyeti Dış Politikası'nın Genel İlkeleri,
Yapımı ve Dışişleri Bürokrasisinin Yapısı";Prof. Dr. Eren Yürüdür ve Prof. Dr. Kenan Arıbaş,
"Türkiye Jeopolitiği ve Dış Politikası" adlı eserleri ile TDP'nin dayandığı genel bağlamı ortaya
koymuşlardır. Ardından 1830'dan 1990'a kadar Osmanlı kökenlerinden itibaren Türk dış
politikası dönemler halinde incelenmiştir. Sırasıyla; Yrd. Doç. Dr.Erol Karcı, "Abdülaziz Dönemi
Dış Siyasi Gelişmeleri (1861-1876)"; Yrd. Doç.Dr. Necati Çavdar, "II. Abdülhamid Devri
Osmanlı Dış Politikası (1876-1909)";Dr. Yunus Emre Tekinsoy, "II. Meşrutiyet ve İttihat Terakki
Dönemi Dış Politika"; Prof. Dr. Mustafa Çolak, "İttihat Ve Terakki Hükûmetleri'nin Türkçü Dış
Politikaları ve Kafkasya (1913-1918)"; Doç. Dr. İsmet Türkmen, "Milli Mücadele Döneminde
Dış Politika"; Prof. Dr. Mehmet Serhat Yılmaz, "Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (1923-
1938)"; Yrd. Doç. Dr. İsmail Özer, "İsmet İnönü Dönemi Türk Dış Politikası (1939-1950)"; Doç.
Dr. İsmet Türkmen, "1950'li Yıllarda Türk Dış Politikası"; Yrd. Doç. Dr. Ozan Şahin, "1960'lı
Yıllarda Türk Dış Politikası"; Yrd. Doç. Dr. Sevil Şahin, "1970'li Yıllarda Türk Dış Politikası"
ve son olarak Doç. Dr. Ömer Kurtbağ ve Dr. Serkan Kekevi, "1980'li Yıllarda Türk Dış
Politikası" konularını incelemişlerdir.
Doğal olarak bu eserin ortaya çıkması ile ilgili olarak pek çok kişiye teşekkür
etmeliyiz.Yazarlara katkılarından dolayı teşekkürü borç bilirken eserin oluşma sürecinde sıkıntılı
zamanlarında moral motivasyonumuzu yükselten kıymetli dostumuz Doç. Dr.İlhan Eroğlu'na
müteşekkiriz.
Eserin okuyucunun eline ulaşmasındaki fevkalade gayretlerinden dolayı Berikan Yayınevi
genel yayın yönetmeni Cuma Ağca bey ve çalışma arkadaşlarına minnettarız.
Tabii ki ailelerimize özel bir teşekkür etmemiz gerekiyor. Bu eser onlardan çalınan
zamanın ürünüdür.
Uzun ve meşakkatli bir çalışmanın sonucu ortaya çıkan bu eserin akademiye, öğrencilere
ve konuya ilgi duyanlara katkı sağlaması dileklerimizle...

Editörler
Tokat-Aralık 2017