Türk Borçlar Kanununa Göre Kısmi Hükümsüzlük

SUNUŞ Doçentlik tezimde; özellikle indirim yaptırımı açısından Kısmî hükümsüzlük konusuyla ilgilenmiş ve Simlerin sunuş yazısını yazdığım bu Doktora tezinde de yararlanılan monografisinden yararlanmıştım. Doçentlik tezim 1976da yayımlandı. Elinizdeki eserde bu Teze atıf vardır. Doçentlik tezimden otuz yıl sonra Dr. Nagehan Kırkbeşoğlunu tanıdım. İstanbul Hukuk Fakültesinden yeni mezun olmuştu ve Yüksek Lisans programı öğrencisi idi. Emekliliğim yaklaşırken, Soybağı Alanında Biyoetik Sorunları başlıklı Yüksek Lisans Tezinin danışmanlığını yaptım. Emekliliğimden sonra da İstanbul Üniversitesinde lisansüstü programlarda görev aldığım için, kendisinin aynı zamanda doktora danışmanı oldum. Tez konusu olarak da Düşey Kısmî Hükümsüzlük konusunu teklif ettim. Daha sonra bu alana daha geniş bir açıdan bakılmasının yararlı olacağı düşüncesiyle konu başlığı daha geniş kapsamlı bir konuma getirildi. Bu arada yurt dışında ve yurt içinde değerli monografiler yayımlanmıştı. Dr. Nagehan Kırkbeşoğlu; fedakârlık ve azim göstererek Fransızca ve Almanca bilgisini ilerletti ve bu eserlerden bizzat yararlanacak duruma geldi. Daha sonra Almanya, Freiburgda kaynak toplama ve inceleme çalışmalarını sürdürdü. Nihayet 29 Kasım 2010da jürinin oybirliğiyle tezi kabul edildi ve doktor unvanını aldı. Ben de danışman sıfatıyla ilgilendiğim tezlerden öndördüncüsünün kabul edilmesiyle ve Dr. Nagehan Kırkbeşoğlunun azim ve gayretinin karşılığını aldığını görmem dolayısıyla, bazı meslektaşların algılayabilecekleri duyguyu yaşadım. Tezinin bir an önce yayımlanmasını dilerken, Borçlar Kanunu değişikliği ve Tezin bu sebeple gözden geçirilerek yeni maddelere de atıf yapılması gereği; araya üç ay kadar bir sürenin girmesine yol açtı. Şu anda da Danışman sıfatıyla Teze önsöz yazmanın zevkini yaşıyorum. Dr. Nagehan Kırkbeşoğlu; dürüst; azimli ve çalışkan bir Hukukçu olarak akademik hayata girmek üzeredir. Başarılarının ve Türk Hukukuna katkılarının Sevgi, huzur ve mutluluk içinde devamını niyaz ediyorum. Prof. Dr. Hüseyin HATEMİ Teşvikiye 23 Şubat 2011 ÖZ Bu çalışma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde doktora tezi olarak hazırlanmıştır. Bu tez ile araştırılan konu, Türk Özel Hukukunda kısmi hükümsüzlük ve özellikle kısmi hükümsüzlüğün türlerinden biri olarak kabul edilmesini teklif ettiğimiz düşey kısmi hükümsüzlük veya bir başka adıyla indirim yaptırımıdır. Tezin birinci bölümünde, kısmi hükümsüzlüğe ilişkin temel kavramlar incelenmiş; ikinci bölümde ise mukayeseli hukuktaki düzenlemeler de dikkate alınarak kısmi hükümsüzlüğün özellikleri, şartları ve sebepleri araştırılmıştır. Üçüncü bölümde ise, kısmi hükümsüzlüğün türleri incelenirken, özellikle sözleşmenin nicel kısımlarında uygulanan ve ihlal edilen normun anlam ve amacından ortaya çıkan düşey kısmi hükümsüzlüğün uygulama alanlarını, şartlarını ve özelliklerini açık bir biçimde tespit etmeye çalıştık. Dördüncü bölümde ise, genel olarak kısmi hükümsüzlüğün Türk Özel Hukukunda uygulama alanlarına ve sonuçlarına yer verilmiştir. Sonuç olarak, düşey kısmi hükümsüzlüğün, ihlal edilen her bir normun anlam ve amacından ortaya çıktığı ve kural olarak Türk Ticaret Kanunun 1530. maddesinden kaynaklanan uygulanma şartlarınının bulunduğu kanaatine ulaşmış bulunmaktayız. ABSTRACT This study has been prepeared as a doctorate thesis at İstanbul University Social Sciences Institute. The topic that was researched in the thesis is the partial invalidity in Turkish Private Law and especially vertical partial invalidity or that can be called as sanction of reduction as one of the kinds of partial invalidity which we had offered through this thesis. In the first section of our thesis, the main concepts belonging to partial invalidity was analyzed; in the second section the properties, conditions and kinds of partial invalidity by taking account the regulations in comperative law. In the third section of our thesis, while analyzing the vertical partial invalidity, we clearly tried to bring up the application areas, conditions and properties of vertical partial invalidity that is performed on the quantitative parts of the contracts and sourced from sense and purpose of provisions that were breached by the parties. In the fourth section of our thesis, it was placed to the fields of application and legal results of the partial invalidity. Consequently, we believe that the vertical partial invalidity is sourced of the sense and purpose of each breached provisions and as principle has got application conditions borned from Turkish Commercial Code Article 1530. ÖNSÖZ Türk Özel Hukukunda Kısmi Hükümsüzlüğün hükümleri, uygulama alanları, şatları, türleri ve sonuçlarını incelemeyi amaç edinen bu çalışmanın temelini, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk bünyesinde hazırlanan doktora tezimiz oluşturmaktadır. Sayın danışman Hocam Prof. Dr. Hüseyin HATEMİ, Türk Özel Hukukunda Kısmi Hükümsüzlük adlı tez konusunu bana ilk önerdiği anda, bu konu tereddütsüz ilgimi çekmiş olup, araştırmalarım sırasında da büyük bir keyif ile çalışmalarımı devam ettirdim. Bu çalışmayı öncelikle, bütün çalışmalarımda kıymetli yardım ve alakasına mazhar olduğum, ilminden feyz aldığım değerli hocam, doktora babam Prof. Dr. Hüseyin HATEMİye teşekkür hislerimin küçük bir ifadesi olarak sunmaktan onur duyarım. Kısmi hükümsüzlük kurumunu; 1996 yılında kaleme aldığı makale ile canlandıran Prof. Dr. Necip KOCAYUSUFPAŞAOĞLUnu ve 1998 tarihinde borç sözleşmeleri bakımından doktora tezi olarak kaleme alan Doç Dr. Veysel BAŞPINARı ve saygı ve teşekkür ile anıyorum. Tezin savunulması sırasında önerileriyle beni yönlendiren ve cesaretlendiren tüm jüri üyesi hocalarıma; Prof. Dr. Hasan ERMAN, Prof. Dr. Cevdet YAVUZ, Prof. Dr. Tufan ÖĞÜZ ve Prof. Dr. Aydın GÜLAN hocalarıma da sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Akademik yönde şahsıma duyduğu güven ile her defasında gayretimi artıran Sayın Prof. Dr. Hikmet ÜÇIŞIK Beyefendiye de bu vesile ile bir kez daha minnet ve teşekkür hislerimi ifade etmenin mutluluğunu yaşamaktayım. Aynı şekilde, yorucu ve zahmetli bir sürecin sonucunda ulaştığımız bu çalışmanın olgunlaşması