Tekerleme

Türk masalları üzerine dünyaca kabul gören özgün eserlere imza atmış olan Pertev Naili Boratav'ın (1907-1998) bu alandaki en ilginç çalışmalarından biri, 1963'te Fransa'da yayımlanan Le "Tekerleleme"dir. Tekerleme kavramını Fransız okurların, türkologların ve folklor araştırmacılarının gündemine sokan Boratav, masaldan halk hikayesine, Karagöz'den ortaoyununa, çocukların oyun sırasında söyledikleri ebe çıkarma sayışmacalarından halk şairlerinin ve mutasavvıf şairlerin şiirlerine varıncaya kadar geniş bir alanda çeşitli metinlere ad olan bir birikimi, "tekerleme"yi sistemli bir biçimde ele alıyor. Boratav'ın bu kitabında ele aldığı metinler, çoğunlukla masal girişlerinde olmakla birlikte, masal ortalarında ve bitimlerinde de söylenen, bazen masaldan ayrı, bazen masalla iç içe, bazen de kendi başına birer masal olan tekerlemelerdir. Masalın olağanüstü olay ve kişileri, tekerlemelerde dile getirilen olağanüstülükler, hatta saçmalıklar yanında çok hafif kalır. Boratav'ın bu kitapta yaptığı tasnif ve tipleme denemesi, tekerlemeleri sözle kurulmuş birer sanat eseri gibi anlamaya ve çözümlemeye yöneliktir. Türkiye'nin dört bir yanından derlenen, basılı kaynaklar ile yazmalardan seçilerek işlenen tekerlemeler, Türk dünyasıyla ve Türklerin kültürel ilişki içinde bulunduğu diğer toplumlarla da ilişkilendirilmiştir. Bugüne kadar Türkçeye çevrilmeden kalmış ve Türkiye'de birçok kütüphaneye hiçbir zaman ulaşmamış olan eserin bu baskısı, yalnızca bir çeviri değil, eklerle genişletilmiş yeni bir metindir. Çeviriye ek olarak, kitabın ilk baskısında yararlanıldığı halde eklerde yer almayan diğer tekerlemeler de verilmiş, ayrıca özel adlar için bir "dizin" de hazırlanmıştır