Tanzimat Döneminde Antep

Tarih çalışmaları içerisindeki konulardan birini, son yıllarda sayıları artmakta olan "şehir tarihi"
oluşturmaktadır. Tarım dışı ekonomik faaliyetlerin yoğun olarak yürütüldüğü ve idari birimlerin
toplandığı merkezler olan şehirler, doğrudan veya dolaylı olarak dünyada ve bağlı olduğu
devlette meydana gelen gelişmelerden etkilenmektedir. Bunlardan bağımsız olarak şehre etki
eden önemli unsurlardan birini de bulunduğu coğrafi konum oluşturmaktadır. Bahsedilen
etmenler şehirlerde yaşayan toplulukların sosyal yaşamı ve ekonomik faaliyetleri üzerinde de
belirleyici bir niteliğe sahiptir.
Osmanlı Devleti, XIX. yüzyılın başından itibaren içyapısındaki aksaklıklar ve dünyada meydana
gelen gelişmeler neticesinde köklü ıslahat hareketlerine ihtiyaç duymuş ve 1839 yılında ilan
edilen Tanzimat Fermanı ile her alanda köklü değişimler yaşamaya başlamıştır. Bu çerçevede
çalışmamızda, Tanzimat Döneminde Antep'in sosyal ve ekonomik yapısı ile devlette meydana
gelen değişimlerin şehre ve şehir halkına nasıl yansıdığı değerlendirilmeye çalışılmış ve şehir
tarihi çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmıştır. Çalışma, genel olarak bugüne kadar Osmanlı
şehirleri üzerine yapılan araştırmalardaki kriterlere uygun olarak, üç bölümden meydana
gelmektedir. Bu çerçevede ilk bölüm, şehir hakkında genel bilgiler ile şehrin kentsel dokusundan,
ikinci bölüm başta aile olmak üzere sosyal yaşamla ilgili konulardan ve son bölüm de ekonomik
yapıyı ortaya koyacak bilgilerden oluşturulmuştur.