Sultan'ın Orgu

Tudorlar İngilteresi beş milyonluk küçük bir adadır. Kapitalizm yolunda hızla ilerleyen İspanyol ve Avusturya Habsburgları ve onların hasmi Fransa, bütün ticaret yollarını kesmiştir. Levant'ın çok aranan karlı ürünlerinin satışından pay almak isteyen İngiltere, görkeminin son günlerini yaşayan Osmanlı İmparatorluğu'nun gücünü İspanyollara ve Avusturya'ya karşı kullanmak, bir yandan da Fransızların tekelinde olan kapitülasyonlardan yapını almak ister. Kapitalizmin gelişmesinin uzun yolculuğu başlar. "Güneşin batmadığı ülke"yi yaratmak üzere sömürüden beslenen acı ve kanlı gidişin başlamasında "Türkiye Tüccarları Levant Kumpanyası"nın rolü büyüktür. Kraliçe I. Elizabeth, Sultan III. Murat'ın ilgisini kazanmak ve Levant ticaretini ele geçirmek için Kumpanya'ya inanılmayacak marifetleri olan mekanik bir org yaptırır. Orgu yapan Dallam Usta, beş yardımcısı ile birlikte altı aylık bir deniz yolculuğuyla İstanbul'a gelir ve ölen Sultan Murat'ın oğlu III. Mehmet'e, marifetlerini sergileyerek orgu sunar. Stanley Mayes'in, Dallam'ın bu macerasını anlattığı Günce'sinden ve o dönemin İngiliz, Fransız büyükelçilerini Venedik balyoslarının ve Fugger Acentesi'nin raporlarından yararlanarak kaleme aldığı bu ilginç anlatı, pek bilmediğimiz o döneme ilişkin açıklayıcı notlarıyla Türk okuyucusuna sunulmaktadır. Orgun ilginç öyküsü, çökmekte olan eskinin üstünde yükselen yeni bir dünya düzeninin ve tarihimizin, üzerinde pek durmayıp unutup gittiğimiz ilginç ve önemli olaylarından biridir.