Sovyet Edebiyatında Köy Nesri

Köy, köylüler ve köylülerle aynı ortamlarda yaşayan soylu sınıfın temsilcileri 18. ve 19. yüzyıl Rus şiir, öykü, oyun ve romanlarının vazgeçilmez konusu olmuştur. 18. yüzyılın ikinci yansının ünlü yazarları Karamzin, Derjavin ve Radişçev köyü farklı biçimlerde yansıtmışlardır. 19. yüzyılın büyük yazarları Puşkin, Gogol, Turgenev, Dostoyevskiy, Tolstoy ve Çehov da köyü ve köylüleri eserlerine konu etmişlerdir. 20. yüzyıl Rusya'sında da köy teması, pek çok yazarın öykü ve romanlarına konu olmuştur. İlk akla gelen Bunin'in Köy romanıdır. Sovyet devriminden sonra da bu konu canlılığını korumuştur. Yeni rejimin ekonomi alanındaki uygulamaları, özellikle tarımda kolektifleştirme, Rusya ile diğer Sovyet Cumhuriyetlerinde köklü ama aynı zamanda trajik sonuçlar doğurmuştur. Sovyet döneminde köylerde yaşanan trajediyi belki de ilk olarak en açık biçimde dile getiren şair Sergey Yesenin'dir diyebiliriz. Onun bir şiirinde endüstrileşmeyi ve değişimi temsil eden tren ile atın yan yana koşuşunu sergilediği şiiri, bu konunun sembolleştirilmiş bir tablosudur. Oğlunu şehre gönderen yaşlı ve yoksul köy kadınının, onun geleceğini umarak her gün hasretle yollara çıkışı bu trajedinin bir parçasıdır.
Bütün bu gelişmelere karşın, köy teması 2. Dünya Savaşı'nı izleyen yıllarda ve özellikle de Stalinin ölümünden sonra 'buzların eridiği' dönem olarak adlandırılan 1950 sonlarıyla 1960'larda farklı bir boyut kazanmıştır. Sovyet yazarları kendi ilgi ve yetenekleri ölçüsünde köyle ilgili farklı temalar işlemişlerdir. Sonuçta, bunların birikimi bir köy nesrinden söz etmeyi gerektirmiştir. Reyhan Çelik'in bu kitabının konusunu oluşturan köy nesri, Sovyet Rus edebiyatının en ilginç konularından biridir. Rus yazarlarından K.Paustovskiy, M. Prişvin, Y.Kazakov, V.Solouhin, O. Berggolts, V.Şukşin, V.Astafyev, V.Rasputin, F. Abramov, V.Belov bu konuda değerli eserler vermişlerdir. Reyhan Çelik ülkemizde bugüne kadar yeterince incelenmemiş, araştırılmamış köy nesri konusunda öncü bir çalışma gerçekleştirmeyi başarmış, bu edebiyatı canlı bir biçimde aktarmıştır.
Prof. Dr. Altan AYKUT