Sofistik Deliller

Şifâ projesinin mantık bölümünden yedinci kitap 'Sofistik Deliller' kitabı çıktı! Orjinal adı 'Safsata' olan kitap, Aristo'nun Sophistici Elenchi'ye denk düşmekte ve 'Sofist'lerin ileri sürmüş oldukları delilleri ve o­nların delillendirme tarzlarını incelemektedir. İbn Sinâ bu delillerin kuruluşunu, lafızda ve anlamda bulunan yanılgı ve yanıltmaları irdelemekte, yer yer Aristoteles'in Sofistika kitabına atıflar yaparak eksik ve yanlış anlaşılan konulara açıklık getirmektedir!

Sofistik Deliller, es-Safsata, Aristoteles’in Mantık (Organon) külliyatının altıncı kitabı olan Sophistici Elenchi’ye denk düşmektedir ki anlamı sofistik delillerin çürütülmesidir. İbn Sina ise konu olarak buna karşılık gelen elinizdeki kitabı Safsata olarak adlandırmıştır.

Aslen filozofluk taslayan Sofist’lerin ileri sürmüş oldukları delillerden ve o­nların delillendirme tarzlarından adını alan 'Sofistik Deliller' kitabında İbn Sina, bu delillerin kuruluşunu, lafızda ve anlamda bulunan yanılgı ve yanıltmaları anlatmakta, yer yer Aristoteles’in 'Sofistika' kitabına atıflar yaparak yorumlarda bulunmakta ve eksik ve yanlış anlaşılan konulara açıklık getirerek çok önemli katkılarda bulunmaktadır. Sofistik deliller bağlamında Aristoteles ile hocası Platon’un konumlarını değerlendiren İbn Sina şu değerlendirmede bulunmaktadır:

“Aristoteles’in hocası olan Platon, yazdığı ve 'Sofistika (Sofist) Kitabı' adını verdiği çalışmada gerekenin dışına taşmış ve yetersiz kalmıştır. Gerekenin dışına taşması, Mantığı, Doğa ilmi ve Metafizikle karıştırmasıdır. Bunun nedeni, büyük zat Aristoteles’in ortaya çıkışından önce onlarda var olan ayrıştırma zafiyetidir. Yetersizliğe gelince Platon, mugalataya ait yalnızca isim ortaklığı kısmını anlamıştır.”