Şerif Mardin Okumaları

Şerif Mardin Sosyolog, tarihçi, entelektüelBağımsız ve aykırı bir kişilikHerhangi bir grup ve çevreyle kolayca örtüşmeyen söylemlerin sahibi. Yıllar içinde, çevresindeki hiçbir yörüngenin cazibesine kapılmadığından kendine ait bir dil ve okunmaya değer derinlikli bir dünya inşa ediyor. Şerif Mardinin çalışmalarına baktığımızda öncelikle teorik bir çerçe­ve­nin nasıl kurulacağını ve sonra toplumla ilgili metodolojik bir birikim ha­linde genişleyen soruların nasıl sorulacağını tespit ediyo­ruz. Mardinin sis­temli eleştirileri sıkı bir metodoloji üzerinden git­mektedir. Hem eleş­tirel olabilmek, hem bir metodolojiye sâdık kal­mak ve buradan da özgün bir söylem üretebilmek kuşkusuz sosyal bilimler için ideal çer­çeve sa­yıl­malı­dır. Şerif Mardinin değişik dö­nemlerde yazdığı kitapların, bir ara­ya getiril­diğinde bir bütünlük arz etmesi bu sebepledir. Onun me­todolo­jisinde Mer­kez-Çevre ilişkileri, İdeolojiler, Din Sosyolojisi, Yeni Osman­lılar ve Jön Türkler, Türk Modernleşmesi, Kültür ve Kimlik so­runları, Türk Edebiyatı vb. ko­nular köşe başlarını tutmaktadır. Mardin, kendi epis­temolojik öncül­lerini kullanarak tüm bu başlıkları tutarlı bir argü­manlar zinciri ha­line ge­tirebilmiştir. Harita metaforu Mardinin önem­li metafor­larından biridir ve Türkiyede kişilerin dünyayı kendi kalıp­larına göre nasıl algıladıklarını göster­mesi bakımından son derece faydalıdır. Mardin, içinde bulunduğu­muz zihniyet dünyaları­nın haritasını çıkarır. Keskin hatlarla çizili olmayan bir toplum hari­tasıdır bu. Kendine özgü bir bilişsel stildir. Burada gerçekler, oldukla­rı gibi görünmezler, çünkü top­lum kendi iç dünyasında görünenlerden ol­dukça farklı bir tablo çizer. İdeolojinin klasik tanımına göndermede bu­lunacak olur­sak, toplum­sal ger­çeklikler görünenleri gizler ama etkisi çok daha derinlere uza­nır. İdeolojik ve kültürel farklılıklar da bu harita üze­rinde işaretlen­miştir. Tepkiler, is­yanlar, içe kapanmalar ve köklü bir kopuşu tec­rübe eden kişi ve grupların boşlukları tamamen bu harita üze­rinde yer alır. Bu bağlamda Mardin, boşluk düşüncesine ver­diği önemle, mevcut sosyal bilimci tipinden ayrılır. Şerif Mardinin zengin bir işçilik ve ustalıkla ördüğü yapıtları her bakımdan okunmaya ve yorumlanmaya değerdir.