Rus Arşiv Belgelerine Göre Boğazlar ve Şark Meselesi

Bu kitabı okurken, üzerinde yaşadığımız coğrafyanın dünya jeopolitiği açısından ne derece önemli olduğunu daha yakından anlıyoruz. Türk Devleti'nin her türlü dış politikasında bu noktanın daima göz önünde bulundurulması gereği vardır ve hep öyle kalacaktır. Kitap, Rus arşiv belgelerine dayanılarak, Rus arşiv dairesinin uzun yıllar müdürlüğünü yapmış olan bir Rus tarafından ve doğal olarak Rus bakışı açısından yazılmıştır. Rusya, bütün tarihi boyunca Burası bizim nefes borumuzdur. diyerek Boğazlar üzerinde hak iddia etmiştir. Kitap, bu iddia çevresinde döndürülen bütün dolapları, Avrupa devletlerinin siyasi hesap ve diplomatik kulislerinde Boğazlar'ın nasıl bir yer tuttuğunu ve Osmanlı'ya yönelik politik faaliyet ve bakışlarını açıklıkla anlatmaktadır. Tarihî gerçeği bir kere daha görüyoruz ki, devletler arasında dostluk yoktur; uzun veya kısa dönemli, değişken çıkar ilişkileri vardır. Doğru olan, bu gerçeğe öfkelenmek yerine, onu sürekli hatırlamak ve hiç akıldan ve hesaptan çıkarmamaktır.