Rekabet Hukukunun İhlalinden Kaynaklanan Haksız Fiil Sorumluluğu

Rekabet hukukunun ihlalinden kaynaklanan tazminat sorumluluğu, ihlalden zarar gören kişilerin menfaatlerinin korunması açısından büyük bir öneme sahiptir. 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, kamusal değer olarak serbest rekabeti korumakla kalmamış, kişilerin menfaatlerini de üst düzeyde himaye etmiştir. Bu amaca yönelik olmak üzere öngörülen 57 ila 59. maddeler, zarar görenlerin zararlarını tazmin etmelerine imkan veren elverişli düzenlemeler içermektedir. Örneğin Kanun, Türk özel hukukunda nadiren rastlanan, üç katı tazminat sorumluluğu ile ilgili bir düzenleme öngörmüş, bununla da yetinmeyerek, zarar görenlerin zararı değil, Kanun'u ihlal edenlerin elde ettiği veya elde etmesi muhtemel karı talep etmelerine de olanak tanımıştır. Yine, karteller bakımından ispat kolaylığı getirilerek, zarar verenlerin oluşan zarardan müteselsilen sorumlu olduğu hukuki zemine kavuşturulmuştur. Ne var ki, rekabet hukukunun fiilen uygulandığı yirmi yıllık süre içerisinde bu özel sorumluluk mekanizmasının etkin ve yaygın bir şekilde işletildiği kesinlikle söylenemez. Bu durumun Kanun'daki düzenlemelerin maddi hukuk ve usul hukuku yönleriyle kayda değer mekanizma eksikliklerini bünyesinde barındırması ve yargı merciilerinin çekimser yaklaşımı başta gelmek üzere, teorik ve pratik zemin üzerine inşa edilebilecek muhtelif nedenleri vardır. İşte bu çalışma ile olması gerekene ulaşılabilmesi gayesi ile rekabet hukuku alanındaki tazminat sorumluluğu, mukayeseli hukuk uygulaması da dikkate alınarak, yapıcı bir yaklaşım eşliğinde temel tüm boyutlarıyla ayrıntılı bir şekilde inceleme konusu haline getirilmektedir.(TANITIM YAZISI)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
REKABET HUKUKUNUN ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ SONUÇLARI VE HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU ÜZERİNE GENEL BİR BAKIŞ
§1. ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ SONUÇLARIN İLK BOYUTU (EXKURS): GEÇERSİZLİK YAPTIRIMI
§2. TAZMİNAT SORUMLULUĞU İLE İLGİLİ HÜKÜMLERİN GENEL ÇERÇEVESİ
§3. TAZMİNAT SORUMLULUĞU İLE İLGİLİ HÜKÜMLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ
§4. MUKAYESELİ HUKUKTAKİ DÜZENLEMELERE GENEL BİR BAKIŞ
I. AB Rekabet Hukuku
II. ABD Antitröst Hukuku
III. Alman Rekabet Hukuku
IV. İsviçre Rekabet Hukuku
§5. HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNA DAİR HÜKÜMLERİN ÖNGÖRÜLME AMACI
§6. REKABET HUKUKUNDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI
§7. YENİ RKHK TASARISI'NDA ÖNGÖRÜLEN DÜZENLEME

İKİNCİ BÖLÜM
REKABET HUKUKUNUN İHLALİNDEN KAYNAKLANAN HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN GENEL ESASLARI
§1. FİİL
I. Giriş: Hukuka Aykırılığın "Ön Koşulu" Olarak Fiil Kavramı
II. Rekabet Hukuku Bağlamında Fiil Kavramı ve Buna Bağlı Kategorik Ayrımlar
§2. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
I. Kavram Olarak Hukuka Aykırılık
II. Rekabet Hukuku Bağlamında Hukuka Aykırılık Unsurunun Anlam ve Yorumu
III. Rekabet Hukukunda Hukuka Aykırılığın İçeriğinin Belirlenmesi
IV. RKHK'da Öngörülen Hukuka Aykırılık Halleri
A. Rekabeti Kısıtlayıcı Anlaşmalar
1. Rekabet Hukukunda Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Teşebbüs Birliği Kararları
2. Hukuka Aykırılık Ölçütü: "Rekabetin Kısıtlanması"
B. Hakim Durumun Kötüye Kullanılması
1. Kavram Olarak "Hakim Durum" ve Tespitinde Belirleyici Olan Ölçütler
2. Birlikte Hakimiyet Kavramı ve Uygulaması
3. Kötüye Kullanmanın Genel Çerçevesi ve Tasnifi
C. Birleşme ve Devralmaların Denetim Rejimi
1. Birleşme ve Devralma Kavramları ve Özellikle "Kontrolün" Anlamı
2. Ana Hatlarıyla Bildirime Tabi Olan Birleşme ve Devralmalar
3. Rekabetin Kısıtlanması Ölçütü: Hakim Durum Yaratmak veya Güçlendirmek
4. Hukuka Aykırı Nitelikteki Birleşme ve Devralmaların Tazminat Sorumluluğuna Yol Açıp Açmayacağı Sorunu
V. Hukuka Uygunluk Sebepleri
A. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Genel Esasları
B. Rekabet Hukuku Açısından Konunun Önemi ve "İlk Tespitler"
C. Genel Nitelikli Hukuka Uygunluk Sebepleri
1. Zarar Görenin Rızası
2. Özel Hukuktan Doğan Bir Hakkın Kullanılması
3. Kamu Hukukuna Dayanan Bir Yetkinin Kullanılması
D. Rekabet Hukuku Özelindeki Hukuka Uygunluk Sebepleri
1. Muafiyet
2. Menfi Tespit Kararının Hukuka Uygunluk Sebebi Olup Olmadığı
3. Rule of Reason Doktrininin Hukuka Uygunluk Sebebi Olup Olmadığı
4. De Minimis Kuralının Hukuka Uygunluk Sebebi Olup Olmadığı
VI. Normun Koruma Amacı Teorisi
A. Normun Koruma Amacı Teorisi ve Genel Esasları
B. Normun Koruma Amacı Teorisinin Rekabet Hukukundaki Görünümü ve İşlevi
1. Teorinin Rekabet Hukukundaki Tatbik Sahası
2. Kişi ve Korunan Menfaat Bakımından Sorumluluğun Sınırına Genel Bir Bakış
§3. ZARAR
I. Giriş: Kavramsal Çerçevenin Belirlenmesi
II. Rekabet Hukukunda Zararın Gösterdiği Karakteristik Özellikler
A. Genel Olarak
B. Etki ve Amaç Tartışması Ekseninde Zararın Oluşumu
C. Zararın Kapsamı
D. Zararın Hukuki Mahiyeti
E. Zararın Sirayeti (Yaygınlığı) Sorunu
F. RKHK'nın Zarar Unsuru Özelinde Ortaya Koyduğu Genel Hukuki Kompozisyon
III. Rekabet Hukukunun İhlali Dolayısıyla Oluşabilecek Zarar Türleri
A. Fiili Zarar
B. Yoksun Kalınan Kar
C. Doğrudan Zarar ve Dolaylı Zarar
D. Doğrudan Doğruya Uğranılan Zarar ve Yansıma Yoluyla Uğranılan Zarar
E. Mevcut Zarar, Müstakbel Zarar ve Muhtemel Zarar
F. Manevi Zarar
§4. KUSUR
I. Kusur Kavramı, Türleri ve Türk Hukukundaki Düzenlemenin Ele Alınışı
II. Rekabet Hukukunda Kusur Unsuru ve Özellik Arz Eden Temel Noktalar
III. Basiretli Tacir Olmanın Kusur Sorumluluğuna Etkisi
IV. Kusurun Sorumluluğun Tesisi Açısından Kurucu Bir Unsur Olarak Aranıp Aranmayacağı Sorunu
A. Doktrindeki Görüşlerin Konuya Yaklaşımı
B. Mukayeseli Hukuka Genel Bir Bakış: ABD ve AB Rekabet Hukuku Uygulaması
C. Görüş ve Önerilerimiz
§5. UYGUN NEDENSELLİK BAĞI
I. Genel Olarak
II. Nedensellik Bağının Rekabet Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ZARARIN BELİRLENMESİ VE TAZMİNATIN TAYİNİ
§1. ZARARIN BELİRLENMESİ
I. Zarar Miktarının Takdir Edilmesi
II. Zarar Miktarının Hesaplanması
A. Zarar Miktarının Hesaplanmasındaki Pratik Güçlük ve Karşılaşılan Sorunlar
B. Meydana Gelen Zarar Türüne Göre Zarar Miktarının Hesaplanması
1. Fiili Zarar Miktarının Hesaplanması
2. Yoksun Kalınan Kar Miktarının Hesaplanması
C. İhlal Tipleri Bağlamında Zarar Miktarının Hesaplanması
1. Aşırı Fiyatlandırma Halinde Oluşan Zarar Miktarının Hesaplanması
2. Dışlayıcı Uygulamalar Sonu