Oğuz Tepegözü - Heinrich Friedrich Von Diez _{Dede Korkut Oğuznameleri ve Atalar Sözü Üzerine İlk Çalışmalar}

Elinizdeki kitap, Dede Korkut Kitabı'nı bilim literatürüne tanıtan ilk çalışmaları içermektedir. İlk defa H. O. Fleischer tarafından Dresden Kraliyet Kütüphanesi'nde kataloglanan ve içinde Dede Korkut'un on iki hikâyesinin yer aldığı, bugün "Dresden nüshası" olarak bilinen yazma üzerinde araştırmalar çığırını açan; hukukçu, diplomat, din adamı kimliklerinin yanı sıra kendisini Goethe ve Gleim gibi isimlerin arasına sokacak oryantalizm çalışmalarıyla sivrilen Heinrich Friedrich von Diez olmuştur. Diez, 1811 ve 1815 tarihlerinde iki adet Denkwürdigkeiten von Asien isimli kitap çıkarmıştır. Yaklaşık bin beş yüz sayfadan oluşan eserlerin ilkinde (1811) 9. bölümün 157. sayfasında "Buch des Oghuz" ("Oğuzname") başlıklı 49 sayfalık yazı yer almaktadır. Bu çalışmada 200 Türkçe atasözü Almancaya çevrilmiştir. 1815 yılında yayımlanan ikinci kitapta ise aynı konuyu sürdüren iki yazı bulunmaktadır. Bunlardan ilki, 7. bölümün 288-331. sayfalarında yer alan "Buch des Oghuz von Dede Korkut" ("Dede Korkut Oğuznamesi") başlıklı 43 sayfalık bir yazıdır ve bunda da Almancaya çevrilen 200 Türkçe atasözü yer almaktadır. Yine aynı külliyatın içindeki 14. bölümün 399-457. sayfalarında ise, "Depé Ghöz oder der oghuzische Cyklop" ("Tepegöz ya da Oğuz Kyklopu") başlıklı çalışma vardır. Bu son çalışmada Diez, Dede Korkut boyları içinde en dikkat çekici mitolojik figür olarak beliren Tepegöz'ü, Homeros'un meşhur destanı Odysseia'daki Polyphemos'la karşılaştırarak hikâye örgüsü tamamlanmış ve hayatının bütün safhaları bilinen bu Oğuz antikahramanını Yunan örneğinden daha arkaik bir figür olarak tanıtmıştır. Bazı okuma hatalarıyla malul olsa da Diez'in bu çalışmaları Dede Korkut araştırmalarının en başında durmaları sebebiyle Türkoloji sahasında tarihî değeri olan metinlerdir. Hasan Güneş, bu metinleri, notlandırarak Almancadan Türkçeye çevirmiş ve Türk kütüphanesine kazandırmıştır.