Modernleşme Döneminde Osmanlı'da İlköğretim 1869-1914

Modernleşme Döneminde Osmanlı'da İlköğretim, eğitim sahasındaki en geniş çerçeveli teşebbüslerden biri olarak, Osmanlı eğitimini uzun yıllar yönlendiren bir sistemin meydana getirildiği Maarif-i Umumiye Nizamnamesi'nden Birinci Dünya Savaşı'na kadar süren dönemi ihtiva etmektedir.

Bu çalışmada Tanzimat'tan sonra ilköğretimdeki gelişmelere ana hatlarıyla temas edilmiş, ilköğretimin bürokratik teşkilatlanmasındaki değişiklikler ve bu sahada Birinci Dünya Savaşı'na dek süre giden arayışlar ele alınmıştır. İlköğretim kurumlarındaki değişim ve dönüşüm değerlendirilerek iptidai ve rüşdiye okulları; tarihî gelişim, teşkilat ve idari yapı, öğretim kadrosu, öğrenciler, eğitim-öğretim, bina, ders araç ve gereçleri başlıkları altında incelenmiştir.

Ayrıca Birinci Dünya Savaşı'na kadar ilköğretim sistemindeki yenileşme dinamiğini kavrayabilmeye yönelik olmak üzere eğitim sahasındaki reformlar, memleketteki ekonomik ve sosyal değişimle irtibatlandırılmak suretiyle ele alınmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, ilköğretimde izlenen ekonomik politikalara, ilköğretim anlayışındaki değişime ve dönüşüme yer verilmiştir. İlköğretim-toplum ilişkisine nasıl bir model/modeller içinde yaklaşıldığını irdelemek maksadıyla, kozmopolit yapının ilköğretim üzerine etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.