Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Bursa Kent Tarihinde Gayrimüslimler

19. yüzyılda içsel ve dışsal dinamiklerin belirleyici olduğu bir çerçeve içinde gerçekleşen toplumsal değişim ve dönüşüm süreci, ipekçilik sektörü aracılığıyla dünyaya eklemlenmiş Bursanın toplumsal yapılanmasında önemli değişiklikler meydana getirmiştir. Yüzyılın başlarından itibaren ipekçilik sektöründeki teknolojik gelişmelere uyum sağlayarak kentte bu alanda endüstriyel bir gelişmenin öncülüğünü yapan gayrimüslimler, şehrin ekonomik yaşamında önemli bir rol oynamaya başlamışlardı. Tanzimat ve Islahat fermanlarının sağladığı olanakların yanı sıra eklemlendikleri yabancı sermaye sayesinde kavuştukları dış ticaret bağlantıları, onlara komprador bir nitelik kazandırmıştı. 20. yüzyılın başlarına değin kentin sosyo-ekonomik yapılanmasında ağırlıklı bir yere sahip olan gayrimüslimler, İttihat ve Terakkinin Balkan Savaşlarından sonra benimsediği milliyetçi yaklaşımların türevi olarak gelişen boykot ve millî iktisat siyasalarının erken örnekleriyle sarsıldılar. Birinci Dünya Savaşı esnasında söz konusu iktisadî politikalar hız kazanırken bunlara eklemlenen sevk ve iskân uygulamalarıyla Bursadaki gayrimüslimler, kentin sosyo-ekonomik yapılanması içinden önemli ölçüde tasfiye edildiler.