Memluk Devletinde Askeri Teşkilat

Memlûk Devleti (1250-1517) , İslâm ve Türk tarihinin en mühim siyasî teşekküllerinden biridir. Memlûk tarihi bir yönüyle İslâm medeniyetinin Mısırdaki bir tezahürü iken diğer yönüyle de merkezi Asyadan kopup gelen ve Selçuklularla devam eden tarihî gelişmenin tabiî bir uzantısı, Türk adının yeniden bütün kudret ve azametiyle bir kere daha tarihe mâl olduğu devirdir. Siyasî, iktisadî, sosyal ve kültürel bakımdan klasik orta zaman nizâmını temsil eden bu devletin teşkilâtı, tarihi tecrübenin ve ihtiyaçların terkibiyle oluşmuştur. Memlûklerin İslâm ve Türk tarihindeki yerini tam olarak anlayabilmek için tetkiki ve anlaşılması gereken en önemli mevzulardan biri de bu devletin askerî teşkilâtıdır. Çünkü, içte ve dışta cereyan eden hadiseler ve mücadeleler muvacehesinde askerî teşkilâtın ayrı bir yeri bulunmaktadır. Türk ve İslâm devlet geleneğinin mezcedilmesiyle oluşturulan "Memlûk Nizâmı" teşkilâtın tepesindeki Sultandan en sade "memlûk" (asker) e kadar askerî ıktâ nizâmına dayanmaktaydı. Bu nizâm Memlûkler devrinde en olgun devrini yaşamıştır. Başlangıçta en lâyık olan kişinin iş başına geçmesine fırsat ve imkân tanıyarak devletin güçlenmesini temin eden bu askerî nizâm, kişiler ve gruplar arasındaki bitmek tükenmek bilmeyen rekabet ve mücadelelere sebebiyet vermesi bakımından da devletin zayıflamasına ve nihaî olarak çökmesine müncer olmuştur. Dışarıdan devleti tehdit eden hâricî tehlikeler de bu çöküşü hızlandırmıştır. Böylece 1250 senesinde başlayan yükseliş,1517 senesinde çöküşe dönüşerek, tarih en zengin miraslarından birini daha bünyesine katmıştır.