Kübalıların Kimliği

Bu yıl yayınlanan ikinci Küba kitabımızı, Küba halkının daha derinlemesine anlaşılmasına katkı sunmak için seçtik. Bu kitap, tarih, şiir, edebiyat, türküler, bolera, şarkılar, Küba'da dinsel inançlar, Küba'ya özgü hümanizm, tepedekilere karşı itaat duygusunun zayıflığı, ada kültürü, kadın-erkek ilişkileri, İspanyol ve Amerikan etkileri, Küba'da halkların karışması ve kaynaşması ile dolu dolu olan, tam bir toplumsal-kültürel tarih çalışması.

Küba'nın yetiştirdiği en değerli şair ve edebiyat eleştirmeni Guillermo Rodríguez Rivera, bu kitapta Kübalıların kimliğinin nasıl ve hangi etkiler altında oluştuğunu deneme makaleleri türünde ele alıyor. Bu kitap, Küba da değerli ödüller aldığı gibi İngilizce, İtalyanca, Çince ve Portekizce dillerine çevrilerek Brezilya'da yayınlandı. Kitap entelektüel derinliğine karşın kolay okunabilen 13 deneme yazısından oluşuyor.

Küba sosyalizm ideali ile özdeşleşmiştir, fakat bu sosyalizmin Kübalı kimliği, Küba'nın dinselliği Küba'nın tarihi, ada kültürü, Küba'nın harmanlanmış Afro-Amerikan nüfus yapısının manevi dünyası ile bağları gözlerden kaçmıştır. İşte, büyük liderler José Martí, Castro, Che, Raul işte bu tarihi-kültürel çevrenin doğrudan ürünleridir.

Yazara göre: "Küba halkı Hristiyanlık dahil tüm inançlarını sosyalizme uyumlu hale getirmiştir: Castro'nun da İsa için çeşitli vesilelerle ifade ettiği, yerleşik iktidarı reddeden ve inandığı dava uğruna ölüme giden inançlı bir doktriner imgesi de vardır. Küba politik kültüründe Hıristiyanlık çağrışımının yadsınamazlığı, mistik kökleriyle birlikte, Küba "ulusal ant"ındaki ana fikrin perçinlenmesine hizmet etmiştir: "anayurt uğruna ölmek, ölümsüzlük demektir." Ama aynı zamanda bu açık mistik çağrışımların dünyevi bir girişim için tasarlanmış ve ona yöneltilmiş olduğunu da gözden kaçırmamak gerekir. Bu, tarihin Kübalılara dayattığı görevlerin yüceltilişidir. Dolayısıyla daha önce belirttiğim gibi, Kübalıların liderlerinden ve hükümetten talep ettiği yaşamda özveri çağrısının, bu liderlerin sahip olduğu meşruiyet açısından belirli bir destek oluşturması bundan ötürüdür. Hristiyanca çağrışımlar Küba kültürünün asli bir parçasıdır, ama Kübalıların vahiysel ve fundamentalist bakış açıları dikkate alındığında, bu çağrışımlar aşkın mistisizmin sert köşelerini son derece etkili bir biçimde yumuşatan hümanist bir materyalizme dönüşmüştür. Küba kültürünün eklektik, ırk karışımına dayalı, saflıktan yoksun doğası dinselliğimize damgasını güçlü bir biçimde vurmuştur."

Kitap aynı zamanda Küba edebiyatının devrim öncesi ve derim sonrası tüm devlerini eserlerinden örneklerle tanıtıyor.

Dev Ozan Nicolás Guillen bunlardan sadece biri:

Bana gökyüzünü satabilir misin?
Gökyüzünün mavi zamanlarını,
Gökyüzünün gri zamanlarını,
Gökyüzünün şu kadarlık kısmını
Aynen birinin evinin çatısını satın alması gibi,
Bağındaki ağaçlar karşılığında satın aldığını düşünüyorsun.
Bir Dolar ne kadar gökyüzü eder?
iki millik mi
bir parça mı
sahiplenmek istediğin gökyüzünden
herhangi bir parçayı saklayıp, biriktirebilir misin?
Gökyüzü bulutlarla dolu
Bulutlar çok üstümüzden uzak uzak geçiyor
Kimse onların sahibi değil, hiç kimse

Bu kitap edebiyat ve kültür okuyucuları kadar, politik alanla ilgili okuyucular için yepyeni bir deney sunabilecek özellikler taşıyor. İyi okumalar diliyorum.

Gülizar Özkaya