Kitabü'l-kesb: Islam Iktisadında Helal Kazanç

İslam entelektuel geleneği içinde Kitâbu'l-Kesb ve benzeri başlıklar altında çok sayıda eser yazılmıştır. Öyle ki onlar bu gelenek içinde Kesb Literaturu diye adlandırılabilecek ayrı bir literatur ailesi oluştururlar. Bunlar kesbi, yani çalışıp kazanmayı ve hemen hemen her zaman onunla birlikte infakı, yani maişet için harcamayı çeşitli yönleriyle ele alan ilginç eserlerdir. Fakat kesbe dair en unlu eser, Şeybânî'nin (132-189 h./ 749-804 m.) Kitâbu'l-Kesb adlı kitabıdır. Ancak hemen belirtmek gerekir ki Şeybânî'nin eseri bugun mustakil bir metin hâlinde mevcut olmayıp Serahsî'nin (400-483 h. / 1010-1091 m.) 200 kusur yıl kadar sonra onun uzerine yazdığı şerhin içine karışmış olarak varlığını surdurmektedir. Bu durumda onun mevcut hâline Şeybânî ve Serahsî 'nin muşterek eseri gözuyle bakılabilir. Kitabu'l-Kesb, kesble ilgili hemen her konuyu içerir: Çalışmanın; önemi, anlamı, fazileti, tevekkul ve dinî hayatla ilişkisi, çeşitleri veya iktisadi faaliyet dalları ve bunlardan hangisinin tercihe şayan olduğu; harcama ve tuketim, israf, gelirin yeniden böluşumu, işsizlik, iş bölumu, ihtiyaç çeşitleri ve dereceleri, servet biriktirme, fert ve toplum ilişkileri. Özetle bu eser, kesbin, çalışıp kazanmanın dinî, ahlaki, hukuki ve iktisadi yönleriyle ele alınıp tartışıldığı çok yönlu bir metindir.