İslam Düşüncesinde Aklileşme Süreci

Mezhepler, içinde bulundukları dönemin siyasi, iktisadi, sosyal, coğrafi, tarihi ve kültürel şartları içerisinde ortaya çıkmış siyasi ve itikadi topluluklardır. Değişik bir ifadeyle onlar "İslam dininin itikadi ve ameli sahadaki düşünce ekolleri"dir. Herbirisi din anlayışındaki farklılaşmaların kurumlaşması sonucu ortaya çıkan dini nitelikli oluşumlar ve İslam'ın anlaşılma biçimleri ile ilgili tezahürlerdir. Hangi amaçla olursa olsun bu mezheplerin hiç birisinin, dini bütün yönleriyle temsil ettikleri ileri sürülemez ve İslam'la özdeşleştirilmeleri de mümkün değildir. Bundan dolayı araştırmamızda mezhepler ve onların ortaya koydukları görüş ve ilkeler, dinle özdeşleştirilmeden ve içinde doğup geliştikleri hadiselerden ve ortamdan soyutlanmadan ele alınacaktır. Çünkü fikirler sosyal hayat ve olaylardan mücerret olarak mezheplerin teşeklülünde tek etkili unsur değildir.