İnsanın Gerçek Doğasını İfşa Eden Deney

İtaatin Sınırları Var mı?

İtaatkârlığın mekanizmalarını konu alan bu ünlü yapıtın yazarı Stanley Milgram, sosyal psikolojinin en önemli ekol isimlerindendir. Bu çalışmasında, Nazi Almanyasındaki soykırımdan etkilenerek - özellikle Adolf Eichmann - tasarladığı deneyler yer almıştır.

Milgram; deneylerine, Adolf Eichmann'ın yargılanmasından kısa sure sonra başladı. Nazi Almanyasında akıllara takılan bir soru, Milgram'ın da çıkış kaynağı olmuştu: Eichmann ve soykırımda yer alan milyonlarca asker, sadece emirlere itaat ediyor olabilirler miydi? Hepsi bu suça ortak sayılmaz mı?"

Dünyanın En Ünlü Deneyi

Deneyler pek çok kere farklı yer ve farklı insanlarla tekrarlandı. Sonuçlar aşağı yukarı aynıydı. Bazı bilimadamlarına göreyse deneyler etik dışı, tartışmalı ve psikolojik açıdan uygunsuzdu. Milgram'ın bunlara cevabı ise "sonuçların rahatsız edici olduğu ve insan doğasının kötü yüzünü açığa çıkarttığı için deneylerin etik bulunmadığıydı."

Milgram'dan sonra üzerine çok yazılıp çizilen ve sayısız tartışmalara konu olan Deney, Milgram'ın 1984 yılında 51 yaşında ani ölümünden bu yana hâlâ ilgi çekmekte ve tartışılmaktadır.