İmparatorun Enfiye Kutusu

Tarihî gizem romanlarının usta yazarı John Dickson Carr, ilk 1942 yılında yayınladığı gizem romanı, İmparator'un Enfiye Kutusu ile polisiye roman türünü hak ettiği mertebeye çıkarır nitelikte duru, akıcı bir üslup ve usta işi betimlemelerle bezenmiş bir üslupla okur karşısına çıkar. Roman bir polisiyenin olmazsa olmazını, yani gizemli olayı, bu olayın önündeki sis perdesini, ardında yatan gerçeği, türün pek çok ucuz örneğindeki sıradanlığa, basitliğe düşmeden, adeta gerek okura gerekse diğer polisiye roman yazarlarına ders verircesine ortaya çıkardığı bir edebiyat şölenine dönüşür.

Bu kez dedektif, psikolog Dr. Kinross'tur. Hikâye, Fransa'nın yaz aylarında kıtanın her bölgesinden zengin tatilcileri, yazlıkçıları birkaç haftalığına kendine çeken, bunun dışındaki zamanlardaysa yöre ahalisinin dünyadan yalıtılmış, gözlerden ırak, sessiz, sakin hayatlar sürdüğü bir tatil yöresinde geçer.
Her şey, bu güzel tatil yöresinin daimi sakinlerinden olan ve huzurlu ve dingin yaşamında belki de en keyifli oyunu/oyuncağı, tarihi eser koleksiyonculuğu olan Sir Maurice Lawes'ın Napolyon'a ait olduğu söylenen cep saati şeklinde, üzeri değerli taşlarla süslü enfiye kutusu ekseninde gelişir.

Sir, söz konusu enfiye kutusunu henüz aldığı gece, sadece oyuncağını değil, hayatını da elinden alan bir cinayete kurban gider. Aynı sokakta, hemen karşı villada yaşayan, Lawes ailesinin müstakbel gelini, genç ve güzel İngiliz kadın, Eve Neill da cinayet zanlılarından biridir. Çalınan değerli kolye ve müthiş enfiye kutusunun kendisi de çözülmeyi bekleyen diğer gizemlerdir.

Senaryosunu Compton Bennett'in yazdığı 1957 yılı yapımı That Woman Opposite adlı film ile beyazperdeye de taşınmış olan romanın, eleştirmenlerden fanatik okurlarına pek çoklarınca Carr'ın kapalı oda cinayetler ve imkânsız suçlar içermeyen en iyi romanı kabul edilmesinin yanında, yazarın 'polisiye roman nasıl yazılır' dersi verircesine yaptığı göndermeleri, suç tarihindeki bilgisini konuşturduğu açıklamaları, mekân, karakter ve duygu tasvirlerindeki eşsiz detaycılığıyla bir anlamda klasik ve hatasız bir polisiye roman şablonu sunduğunun da altını çizmek gerekir.