İlm-i Hilaf

Hilaf İlmi: İstinbat olunan şerî bir hükmü, farklı görüşte olanın çürütmesinden korumak için, şerî delillerin durumundan bahseden bir ilimdir. Medeni ve umumi kanunlarımızın ve genellikle İslâmî hükümetlerin kanunlarının esası ve ictihadî tartışmaların meydanı; İslâmî ilimleri eşsiz kılan; müctehidlerin kendisiyle temayüz ettiği Usûl-ü Fıkhın en mühim ilim dalı, Hilaf ilmidir. Hilaf ilmi, tercih edilen görüşten şek ve şüpheyi uzaklaştırır ve bilakis muhalif olan görüşte şek ve şüphe meydana getirir. Hilaf ilmi sayesinde, muhalifleri susturmak ve görüşlerini çürütmek hususunda bir meleke meydana gelir. Usûl-ü Fıkıh erbabı, usûl ilminin kaidelerini ne oranda bilirlerse, Hilaf ilmi erbabının da usûl ilminin kaidelerini o oranda bilmeleri elzemdir. Usûl âlimleri, Usûl-ü Fıkıh ilminin kaideleri sayesinde hükümleri istinbat ederler. Hilaf âlimleri ise, yine Usûl-ü Fıkıh ilminin kaideleri sayesinde istinbat olunan fıkhî meseleleri muhaliflerinin çürütmesinden muhafaza ederler.