İbn Cemaa'dan Öğretmen ve Öğrencilere Öğütler

İslâm da eğitim-öğretim Hz. Peygamber (s.a.v.)in mescidinde ve Suffe de başlamış ve daha sonra küttab ve medreseler şeklinde devam etmiştir. Bu kurumlarda öğretim, fiilî gelişmesini sürdürürken, eğitim-öğretimle ilgili eserler de ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu arada İbn Sahnûn (öl. 256/869)un "Âdâbu l-Muallimin"i, Kabisî (öl. 403/1014)nin "er-Risaletü l-Mufassale li Ahvali l-Müteallimin ve Ahkami l-Muallimin ve l-Müteallimin"i Zernûci (öl. 593/1196)nin "Ta li-mül-Müteallim"i Gazzali (öl. 555/1111)nin "İhyau-Ulûmi d-Din i, Taşköprüzade (öl. 959/1552) nin "Mevzûatu l-Ulum"u, Ali b. Hüseyin Amasî" (öl. 875/1470)nin "Tarikül-Edeb"i İslâm dünyasında yazılan pedagojik eserlerin başhcalarıdır. Bunlar arasında konuları ayrıntılı olarak ele alan en önemli eserlerden biri de 733/1333 de vefat eden İbn Cemaa nın Tezkiretü s-Sami ve l-Mütekellim fî Edebi l-Âlim ve l-Müteallim" adlı eseridir. Eğitim ve öğretim özellikle de öğretmen ve öğrenci ile ilgili konularda bir bütünlük içerisinde kaleme alınmış olan eser 1977 den beri dikkatimizi çekmişti. Buradan hareketle 1980 li yıllarda Nusrettin Bolelli ile tercüme etmeyi düşünmüş ve belli bir mesafe almıştık. Ancak eserin Dr. M. Şevki Aydın tarafından tercümesinin yayınlanmasından sonra, eser ve müellif üzerinde çalışmayı sürdürdük. Neticede eserin tertibine sadık kalarak üzerinde bir değerlendirme yapmayı uygun bulduk ve bu çalışmaya "İbn Cemaa dan Öğretmen ve Öğrencilere Öğütler" adını verdik. Zaman zaman aynen, bazen de yorum olarak müellifin görüşlerini aktarmaya, dipnotlarla zenginleştirmeye çalıştık. Burada amacımız müellifi ve İslâm eğitim tarihinin bu önemli kaynak eserini ilim âlemine yeniden takdim etmek, okuyucuların ve genellikle de yeni araştırmacıların dikkatine ve istifadesine sunmaktır. Müellifin hayatı ve eserlerine de yer verdiğimiz bu çalışmanın bütün ihtimamlara rağmen mükemmel olduğu iddiasında değiliz. Yapılacak uyarı ve katkılara şimdiden teşekkür ederiz.