Gülşen-i Râz

"Önsöz Tasavvuftan bahseden her eserde tasavvuf terimleri vardır. Bu terimlere en fazla İbni Arabî'nin (1165-1240) El-Fütûhâtü'l-Mekkiyye' sinde rastlanır. Abdülkerim Ceylî (ö. 805 / 1402)'nin El-İnsanü'l-Kâmil fî Ma'rifeti'l- Evâhiri ve'l-Evâ'il' inde tasavvuf terimleri çok güzel ve etraflıca izah edilmiştir. Abdülkerim Kuşeyri, Er-Risâletü'l-Kuşeyriyye fî İlmi't-Tasavvuf adlı eserinde başlangıcından kendi zamanına kadar gelen en önemli mutasavvıfların hal tercümelerini anlattıktan sonra tasavvuf terimlerine yer verir. Ayrıca eserin sonlarındaki sema, keramet, rüya gibi bölümlerde de bir hayli tasavvuf terimleri bulunmaktadır. Bu konuda en önemli kitaplardan biri de Seyyid Şerif Cürcânî'nin (ö.816 /1413) Tarifât adlı eseridir. Fıkıh ve diğer bilgilerle birlikte felsefeye ait terimleri ihtiva eden bu faydalı kitapta tasavvuf ön plana alınmıştır. Bu risalede tasavvufa ait yüz yetmiş beş madde vardır. Bu eserin 1300 baskısınn sonuna İbni Arabî'ni El-Fütûhâtü'l-Mekkiyye' sinde geçen yüz seksen sekiz terime ait de on sayfalık bir risale eklenmiştir.Tasavuftaki edebi terimleri çok güzel açıklayan eserlerden biri de Gülşen-i Râz mesnevisidir. Bu mesnevi, hacim bakımından küçük fakat muhteva yönünden gerçekten de çok önemli bir eserdir. Çünkü Gülşen-i Râz, devrin bütün bilgilerini ihtiva eder. En önemli yönü de sufilerin kaş, göz, saç, sakal, yüz ve ben, şarap, mum, meyhane, sâki, pir-i mugan, tersa-beçe, zünnâr gibi mecazlardan kastettikleri manaları ve insan-ı kâmilin manevi tekamülünü anlatmasıdır. Bütün bu konular, normal seviyede bir okuyucunun anlayabileceği bir şekilde ifade edilmiştir. Gülşen-i Râz, tasavufi fikirlerin yayılması ve anlaşılmasında önemli rol oynayan mesnevilerden biridir. "