Gogol _{henri Troyat}

Avrupali okuyucular, Rus edebiyatinda hep Dostoyevski ve Tolstoy'u tercih ederler. Oysa Rus okuyucusu, bu her iki yazari gölgede birakan bir baska yazari, Gogol'ü begenir. Gogol gaga burunlu, kus bakisli, alayci, ufak tefek bu adam, spontane dehasi ile devrinin yazarlari arasinda asla görülmemis bir mucizedir. Tüm etkilerden siyrilip okuyuculari bir kabus dünyasinda gülme ve istiraba bogar.Yasami, içini kemiren çeliskileri halletmek için korkunç bir savastir. Mücadeleci yüzü, birbiri üzerine konmus on maskenin agirligi altinda ezilmektedir. Samimi olmak istegiyle iskence çeken bir Mitomandir. Cömertlik duygusu içinde yanan bir bencildir, inziva açligi rüyasi ile gururlu, kendini insanliga zorlayan, etrafini saran kadinlara fazilet dersi veren bir iktidarsiz; dünya nimetlerine bagli bir dindardir. Iste Gogol bana böyle göründü; onu bu gözle resmetmeye çalistim.Çevremdeki yazarlardan, o dönemin Rusyasini çok dinledim: kaynayan bir kalabalik bir Rusya. Elimden geldigince dostlarini, düsmanlarini, salonlarini, sayfiyelerini, ipokondriya içinde dolastigi Alman kaplica kentlerini, Ölü Canlar'in birçok bölümünü yazdigi 1836 Paris'ini, ikinci vatani saydigi Roma kentini anlattim. Ve birden anladim ki, Gogol, eserlerindeki kesis sahsiyetten baska bir degil.- Henri Troyat-