Geleneksel Kent Dokusu Birgi

Dünya kabuğu büyük hareketlerle biçim alırken, şimdiki Birgi´nin bulunduğu alanda oluşan topografya, savunma olanaklarına zemin hazırlamış; burada yer­leşenler için uygun bir ortamı oluşturmuştur. Engebeli arazi yapısı kente peyzaj özellikleri katarken, Küçükmenderes Irmağı´nı (Kaystros) besleyen Birgi Çayı´nın Sarıyar deresi ve Papaz deresi isimli iki kolla kentin içinden geçmesi, Birgi´ye aynı zamanda bir "su kenti" olma özelliği kazandırmıştır. Bozdağ´dan doğan Küçükmenderes Irmağı, Ephesos kenti yakınlarından Ege denizine dökülür. Latin ozanı Ovidius, Kaystros Irmağı etrafındaki bitki örtüsünü şu sözlerle belirtmiş­tir: "Sarar çevresini orman, taçlandırır sularını, bir örtü korur gölgeleri güneşin alevlerinden. Serinlik verir dallar, kızıl çiçekler biter ıslak topraktan: geçmez ora­nın baharı." Birgi, Eskiçağdan itibaren sırayla Lydia, Pers, Hellen, Roma, Bizans, Aydınoğlu Beyliği, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti´nin bir kenti olarak tarih sahnesindeki yerini almıştır. Birgi Aydınoğlu Beyliği´nin ilk başkentidir. Korsan denizciliği ile ün yapan bu beyliğin kazancının büyük bölümünü, vurgunlar ile Venedik-Ceneviz ticari ilişkileri oluşturmuştur. Küçükmenderes Vadisi´nin bu özgün yerleşimi, kimi zaman deri, ipek ipliği ve dokumacılık konularındaki üre­timi ve bunların ticaretiyle en zengin şeklini bulmuş, kimi zamanlarda deprem­ler (1653. 1846-1850), veba salgını (1560, 1865), yangın (1922) ve sel baskını (1939) nedeniyle en zor dönemlerini yaşamıştır. Arkeolojiden mimarlığa, etnog­rafyaya, resimden müziğe, sanat ve bilim dallarında araştırma konuları için Birgi, zengin bir birikime sahiptir.