Geçmiş Zaman Olur ki

İnsanın yaşamını anlatması kolay iş değil: Nasıl yapmalı da kendini beğenmiş görünmemeli, okuru sıkmamalı, adları anılanları ya da unutulanları kızdırmamalı? Bizden sık sık yaşamımızı, mutsuzluklarımızı, başarılarımızı, tanıdığımız insanları, özellikle de aşk maceralarımızı anlatmamız istenir. (...) Sözcüklerden korkmasam da kendimce bir utanma duygum var benim. Duygularımı kolayca ortaya sermemi, fazla ön plana çıkmamı, başarılı bir kariyerde karşılaştığımız zafer gibi abartılı sözcükler kullanmamı engelleyen gizli bir yön, belli bir ölçülülük... [önsöz'den] Ünlülerin hayat hikâyelerini anlattığı kitaplar hem yazar hem de okur için zordur: Yazar, Charles Aznavour'un da önsözünde belirttiği gibi, tedirgindir, okur ise meraklı ancak çoğu zaman hazırlıksız. Anne tarafından Adapazarlı, baba tarafından Gürcistanlı Ermeni asıllı ünlü Fransız şarkıcı-söz yazarı-oyuncu Aznavour'un özyaşamöyküsü Geçmiş Zaman Olur ki bu zorlukların üstesinden samimiyeti ve akıcı dili sayesinde kolayca geliyor ve okuru hemen sarıp Fransız 'chanson'unun bu ünlü sesinin dünyasına alıp götürüyor. Aznavour, Osmanlı topraklarında yaşayan Ermenilerin 1915 yılında yaşadığı büyük felaketin tanığı olan annesinin ve ailesinin hikâyesiyle giriş yaptığı kitabında Fransa'da bir göçmen çocuğu olarak Ruslarla, Cezayirlilerle, Faslılarla, Yunanlılarla, Ermenilerle kader birliği içinde yaşadığı güçlükleri, İkinci Dünya Savaşı'nda Alman işgali sırasında bir yeniyetmeyken başından geçenleri, tanıdığı direniş önderlerini anlatıyor heyecanla. Sanatçılık kariyerinde merdivenleri ağır ama emin adımlarla yükselen, bu arada Edith Piaf, Charles Trénet, Jean Cocteau, Raoul Breton, François Truffaut, Jacques Prèvert, Yves Montand, Gilbert Bécaud, Liza Minelli gibi ünlü simalarla dostluk eden, onlarla birlikte çalışan Aznavour kimi zaman sahne ışıklarının ardındaki koşturmacaya, kimi zaman da sanatçının kendiyle baş başa kaldığı kâh hüzünlü kâh huzurlu anlara götürüyor okuru. Geçmiş Zaman Olur ki Aznavour'un yaşamıyla ilgili pek çok sorunun yanıtını birinci ağızdan verirken, yazarın bazılarında Türkiye halkına barış adına zeytin dalı uzattığı şiirlerini ve şarkı sözlerini de içeriyor. Aznavour'un ne kadar çalışkan ve verimli bir sanatçı olduğunun ispatı gibi duran ek bölümünde sanatçının bütün albümlerinin, filmlerinin, oyunlarının ayrıntılı bir dökümünü bulmak mümkün. 280 sayfalık kitapta Aznavour'un aile albümünden ve çeşitli kaynaklardan fotoğraflara da yer veriliyor.