Finansal Araçların Muhasebeleştirilmesi

Finansal araçların hızlı gelişimi, kimi zaman karmaşıklaşan ve özel bir uzmanlık gerektirebilen içeriği, bu işlemlerin hesap ve kayıt düzenindeki yansımalarını da kaçınılmaz biçimde etkilemektedir. Geleneksel, kuralları nispeten daha oturmuş bir disiplin olarak bilinen muhasebe, finansal araçlardaki bu gelişime bağlı olarak adeta günü gününe kendini yenilemek durumunda kalmıştır. Ortaya çıkan krizlerin ilk suçlusu olarak finansal araçlar-özellikle türev işlemler-, ilk kurbanları olarak da kendi alışkanlıklarını bozarak bu işlemleri daha da iyi kavramak durumunda olan, kamuya sunum ve denetimden sorumlu muhasebe ile ilgili kişiler ön plana çıkmaktadır. Kitapta, tam da finansal araçların muhasebeleştirilmesine ilişkin büyük bir dönüşümün yaşandığı bir dönemde ve bu dönüşüm ışığında, finansal araçların muhasebeleştirilmesine ilişkin temel kavramlar, özellik taşıyan durumlar, mevcut projeler mümkün olduğunca çok örnekle desteklenmiş ve anlaşılır biçimde anlatılmaya çalışılmıştır. Finansal araçların risk yönetimi amacıyla yapılandırılması, fiyatlanması gibi hususular değil, kayıtlara yansıması ve muhasebesel anlamda yarattığı sonuçlar ve muhasebe standartlarının bu işlemler üzerindeki etkileri üzerinde durulmuştur. Kitabımızda esas olarak Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının -TFRS- kaynağını oluşturan -Uluslararası Finansal Raporlama Standartları- -UFRS- yapısı esas alınmakla beraber, Amerikan genel kabul görmüş muhasebe standartları -US GAAP- ile UFRS arasındaki hızlanan uyumlaştırma çalışmaları da dikkate alınarak, bu iki standart seti arasındaki bazı önemli farklılıklar da anlatılmaya çalışılmıştır. Ayrıca türev işlemlerin denetimine yönelik bazı teknikler de ayrı bir bölümde ele alınmıştır. Kitaptaki muhasebe kayıtlarında, bu araçların büyük ölçüde bankalar ve mali kuruluşlarca kullanılıyor olmasından ötürü, ağırlıklı olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca yayımlanan -Bankalar İçin Tek Düzen Hesap Planı ve İzahnamesi-nde yer alan hesap kodlarına bağlı kalınmıştır. Ancak, sonuçta her gün değişmesi mümkün olan hesap kodları veya adlarından çok işleyiş mantığı önem taşıdığından, içeriğin mali kesim haricindeki kullanıcılara da yararlı olacağı düşünülmektedir. Diğer taraftan, işlemlerin vergi etkileri ihmal edilmiş ve ilgili kayıtlara yer verilmemiştir. Konuya ilgi duyan her düzeyden okuyucuya yararlı olması ve Türkçe kaynak gereksinimine küçük de olsa bir katkı sağlaması ümidiyle. Finansal araçlar, risk ve finansal yönetim kapsamında kullanımları, makro ekonomik etkileri, hukuki altyapıları ve muhasebeleştirmeleri ile bankacılığın en sıcak konularından biri olagelmiştir. Bu kitapta söz konusu araçlar ve bunlara dayanarak gerçekleştirilen işlemler muhasebesel yönüyle ele alınmaktadır. Uluslararası ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları ışığında bu işlemlerin kaydı, mali tablolara ne şekilde yansıtılacağı örneklerle desteklenerek detaylandırılmaya çalışılmıştır. Finansal araçlara ilişkin köklü değişikliklerin yaşandığı bu dönemde, söz konusu değişikliklerin neler getireceği ve olası etkileri de ele alınarak mevcutla gelecek arasındaki geçişin neden ve sonuçları da tartışılmaktadır. Konuya ilişkin Türkçe kaynakların azlığı gözönüne alındığında, finans sektörüyle ilgili her düzey okuyucuya yararlı olacağı umulmaktadır.