Faydalı Modelin Korunması Ve Faydalı Modelin Korunmasına Uygulanacak Hukuk

Faydalı Modelin Korunması Ve Faydalı Modelin Korunmasına Uygulanacak Hukuk Yrd.Doç.Dr.Özlem TÜZÜNER ( Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilimdalı ) ÖNSÖZ Faydalı Modelin Korunması ve Faydalı Modelin Korunmasına Uygulanacak Hukuk isimli doktora tez çalışması, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü özel hukuk doktora bölümünde tamamlanmıştır. Doktora tezi, sayın jüri üyelerinin görüş ve eleştirileri ışığında gözden geçirilerek düzeltilmiştir. Öncelikle, tez konusunun seçiminden, çalışmanın ortaya çıkmasına kadar bütün aşamalarda daima bana destek olan, üzüntü ve sevinçlerimi paylaşabildiğim tez danışmanım saygıdeğer hocam Prof. Dr. Hamdi Yasamana tüm kalbimle saygı ve sevgilerimi sunarım.Tezin yazımı ve düzeltilmesi aşamasında, her konuda yolumu aydınlatan ve büyük bir özveriyle yardımlarını esirgemeyen saygıdeğer hocam Prof. Dr. Arslan Kayaya en içten şükranlarımı sunarım. Her zaman beni en doğru yola ileten, sabır ve ilgiyle bana yaklaşan ve eleştirileriyle tez çalışmamı onurlandıran saygıdeğer hocam Prof. Dr. Serap Helvacıya teşekkürü bir borç bilirim. Değerli görüşleriyle beni onurlandıran ve değerli eserleriyle tez çalışmamı yücelten saygıdeğer hocam Prof. Dr. Bahadır Erdeme teşekkür ederim. Lisans, yüksek lisans ve doktora öğrenim hayatım boyunca öğrencisi olmakla övündüğüm saygıdeğer hocam, Doç. Dr. Hatice Özdemir Kocasakala en içten saygı ve sevgilerimi sunarım. Arş. Gör. Dr. Tolga Ayoğluna, saygılarımı sunar, tekrar tekrar teşekkür ederim. Tolga hocamın manevî desteği olmasaydı, o bana yol göstermeseydi, doktora tez çalışmamı tamamlayamazdım. Maddî manevî yardımlarını asla esirgemeyen ve daima bana güvenen anneme şükranlarımı sunarım. Babam ve kardeşime de teşekkür ederim. Özlem Tüzüner Beykoz, Şubat 2011 GİRİŞ Faydalı model, yeni olan, sanayiye uygulanabilen ve tekniğin bilinendurumunu aşmak zorunda olmayan buluştur. Faydalı model, yenilik ve sanayiyeuygulanabilirlik açılarından, patentle korunan buluşları andırmaktadır.Patentle faydalı model arasındaki tek fark, yenilik unsurunu tarifeden kıstastan ibarettir. Patentte, tekniğin bilinen durumunun aşılması zorunludur;faydalı modelde tekniğin bilinen durumunun aşılması zorunludeğildir. Diğer taraftan, endüstriyel tasarım koruması ile faydalı modelkorumasının birleşmesi mümkünüdür. Endüstriyel tasarım koruması, kullanıcınınduyularına hitap eden unsurlara, bilhassa dış görünüme hasredilmiştir.Faydalı model koruması ise, teknik ve fonksiyonel unsurlara hasredilmiştir. Faydalı model ve patent, Türk Hukukunda, aynı kararnamede ardıardına düzenlenmiştir. Avrupa Birliğine uyum sürecinde, gerek patent,gerek faydalı model konusunda, Topluluk müktesebatıyla uyum sağlanmasıamaçlanmıştır. Ayrıca, küçük ve orta ölçekli işletmelerin özendirilmesiamaçlanmıştır1. Ülkemiz açısından arz ettiği önem dolayısıyla, faydalı modelin korunması konusu tercih edilmiştir. Faydalı modeli konu edinenmevzuat değişikliklerinde, kısa vadeli çıkarlar yerine uzun vadeli çıkarlargözetilmeli2; reaksiyon halinde kanun yapılmamalı; sağduyulu birkanun yapma sürecine girilmelidir3. Bu açıdan, faydalı modelin korunmasıkonusunda çalışmanın yararlı olabileceği ümit edilmiştir. Faydalı model insanoğlunun ihtiyaçlarını, bazen tekniğin bilinen durumunukullanarak, bazen tekniğin bilinen durumunu aşarak gideren, yeni,sanayiye uygulanabilir, pratik ve faydalı buluşlardır. Diğer bir deyişle,faydalı model tekniğin bilinen durumunu aşıp aşmadığı önem arz etmeyen,asgari mevcut teknolojiye pratik çözümler ekleyen buluştur. Faydalımodel hakkı, bir özel hukuk hakkıdır; ancak cezanormlarıyla da korunmaktadır.Ne var ki, bu çalışmada, faydalı model suçlarına değinilmeyecektir.Faydalı modelin faydalı model belgesiyle korunması, özel hukukboyutuyla sınırlı olarak incelenecektir. Faydalı model hakkının hukukî niteliği en doğru şekilde belirlenmelidirki, faydalı modelin korunması yolunda emin adımlarla ilerlensin. Öncelikle,faydalı model kavramına değinilmiştir. İkinci bölümde, faydalımodelin korunmasının esasları incelenmiş; gasp ve tecavüz ihtimalleri değerlendirilmiştir.Üçüncü bölümde, faydalı modelin korunmasında kanunlarihtilafı üzerinde çalışılmıştır. Sonuç kısmında ise, Patent ve Faydalı Model Kanun Taslağı4 ve gerekçesi5 de dikkate alınarak, bu çalışmadaelde edilen tespit ve görüşler kısaca tekrarlanmıştır. Üç bölümde de, Fransız, İsviçre ve Avrupa Birliği hukuklarından yararlanılmıştır.İlk iki bölümde, İsviçre Hukukundan doğrudan yararlanmakmümkün olmamıştır; patent dolayısıyla yararlanmak mümkün olmuştur.Çünkü İsviçre Hukukunda, 15 Haziran 1954 tarihliPatentlerHakkında Federal Kanunda6, faydalı model veya benzeri bir kavram kabuledilmemiştir7. Ancak İsviçre Federal Mahkemesi, fabrikasyonda bilinenbir yöntemin ilk defa farklı kullanılarak bilinen bir obje yaratılmasını,buluş saymıştır. İsviçre Federal Mahkemesi, başka bir kararında, böylesinebuluşların korunması için, ilk buluştan tamamen bağımsızlaşma veyaratıcı aktivite sayılma kıstaslarını öngörmüştür8. Doktrin ise, uygulamaveya adapte etme veyahut aktarma buluşları adı altında, farklı bir teknikalanda bilinen bir yöntemin veya bir usulün, yeni bir teknik sonuç elde etmekiçin ilk defa kullanılmasının, çok istisnai olarak buluş sayılabileceği yönündedir