Faşizmin Etkisinde Türkiye'de Sinema (1939-1945)

Türkiyede sinemalarda ırkçı-milliyetçi ve faşizan filmler gösterildiğinde ilk bilinçli tepkileri Orhan Selim ve Mümtaz Osman takma adları ile yazılar yazan Nazım Hikmet vermiştir. 1930-50 yıllarında Cemil Filmerin bir anısı, Türkiye sinemasında faşizmin etkisini anlamak açısından öğreticidir. Alman konsolosluğundan gelen rütbeli kişiler faşizmi eleştiren filmleri gösterdiği için Cemil Beyi ofisinde tehdit etmişler. Tanklarımızla geldiğimizde seni caddenin ortasında ibretlik diye asarız demişlerdir. Almanlar tanklarıyla Türkiyeye geldiğinde, ben ofisimde olmayacağım, cephede direniş hattında ele geçirirlerse bilmem yanıtını alıp gitmişlerdi. İkinci Dünya Savaşı modern anlamda sağ ve sol terimlerinin netleştiği yıllardı, bu yıllar çok önemlidir; bir daha faşizm bu ülkeden hiçbir zaman silinememiş, hatta giderek merkeze yaklaşmıştır. Sinema bir kez daha yirminci yüzyılın anlaşılmasındaki merkezi yerini ve kültür içindeki başat konumunu gösteriyor; Faşizmin Etkisinde Türkiyede Sinema, sinema-ideoloji-siyaset düzleminde döneme ve Türk sinemasına ışık tutuyor. Zahit Atam