Ermeni Mektupları

Okuyacağınız mektuplar Ermenistana hareketimizi izleyen İngilteredeki küçük bir meraklı dost çevresiyle ben ve eşim Helen tarafından ruhsal, ahlâki ve maddi çerçevelerde yürütülen yazışmaları ihtiva eder. Böyle durumlarda sık sık başa geldiği üzere, Türkiye (Osmanlı devleti) nin içinde bulunduğu koşullara yönelik gönderebildiğimiz bilgi gerçekte amaçlanandan çok üçüncü kişilerden rağbet gördü; ve mütevazı tanıklığımız için belirlediğimiz kanallar tıkanınca, deremizi bir nehre dönüştürmek isteyen öncü bir Londra yayınevinin talebini reddedemedik doğrusu. Önceden, bu mektupları kamuoyu ile paylaşmaya pek niyetimiz olmasa da, nihayet onların yayımına razı olduk. Bu vesikaların Türk egemenliğindeki Doğulu Hıristiyanların kurtuluş davasına katkı sağlayabileceğine bizi inanmaya yönelten nedenlerden biri onların zaten bazı fikir insanları dahili kaynakların önemine ikna etme aracı oldukları gerçeğinde saklıdır. (J. Rendel Harris) 1896 - 97 yıllarında yaşanan olaylara (kıyımlara) tanıklık edilen bu mektuplar hem Anadolu gerçeği bakımından hem tarihi gerçeklik bakımından yüz yıl öncesinden çok şey anlatmaktadır. Nerede yazıldıklarına bakacak olursak: İstanbul, İzmir, İskenderiye, Kilis, Antep, Urfa, Mardin, Diyarbakır, Midyat, Malatya, Arapkir, Harput, Marsovan dememiz yeterli sanırız.