Emir es-San'ani ve Mutlak İctihad Düşüncesi _{Öze Dönüşçü Bir Yaklaşım}

-Öze Dönüşçü Bir Yaklaşım-


Sübülü's-selâm müellifi Emîr es-San'ânî, muhasebe döneminde yaşayan Yemenli bir müctehiddir. Her ne kadar Zeydî-Hâdevî çevrede yetişmiş ve eğitim görmüş olsa da kendini bu mezheple kayıtlamamış, bütün itikâdî ve fıkhî mezhepleri bid'at ve tefrika sebebi olarak nitelendirmiş ve sadece Müslüman olarak anılmayı kabul ederek kendini mezhepler üstü bir konuma yerleştirmiştir. İslâmî ilimlerin hemen her alanına ilişkin iki yüz küsur eser ortaya koymak ve birçok öğrenci yetiştirmek suretiyle sonraki zamanlarda kendinden söz ettirmeyi başarmıştır. İnsanları selef akidesine davet eden müellif, mutlak ictihad düşüncesiyle başta Şevkânî olmak üzere Mısırlı neo-selefî ıslahatçı düşünürleri de etkilemiştir. İctihadlı kolaylaştırmayı teklif etmiş, mezhep içi bir faaliyet olarak takdim edilen tahrîc yöntemine ağır tenkitler yöneltmiş bu yöntemi savunanları kurucu imamın kavlini kitap ve sünnetin yerine koymakla itham etmiştir. Müesses tarikatlara ve ritüellerine mesafeli yaklaşmış, rabıta, vesile ve olağanüstü kerametleri inkar ederek bireysel dindarlığı öne çıkarmıştır. Nazarî mutasavvıf Muhyiddin İbnü'l-Arabî de onun ağır eleştirilerinden nasibini almıştır.