Cezasızlık Sorunu _{Soruşturma Süreci}

Türkiye'de süreklilik gösteren bir devlet geleneği olarak "cezasızlık", kamu görevlilerinin ağır insan hakları ihlallerinden sorumlu olduğu hallerde yaygın olarak karşımıza çıkan bir sorun alanı. Bir taraftan asker, jandarma, köy korucusu veya polisin yasa dışı eylemleri meşrulaştırılırken diğer taraftan yasal düzenlemeler ve hem idari hem yargısal pratikle cezasızlık geleneğinin desteklenmesiyle failler için yaratılan koruma alanı, sorunun kaynağını oluşturmakta.
Bu sebeple cezasızlığı besleyen her alanın derin analizlere ihtiyaç duymaktadır. Mevzuata ilişkin sorunlarının tespit edilmesinin ve giderilmesinin de en öncelikli gereksinimlerden biri olduğu ortada. Bu nedenle bu rapor Türkiye'de cezasızlık sorunu ile mevzuat arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmalara bir katkı olarak hazırlandı.
Rapor cezasızlık olgusunun soruşturma ve kovuşturma süreçlerinden infaz aşamasına, hakikat hakkından giderim mekanizmalarına kadar çok yanlı bütünsel bir sorun alanı olduğunun kabulüyle birlikte, ayrıntılı bir inceleme gerçekleştirilebilmesi amacıyla cezai soruşturma aşamasına odaklandı.
Raporda cezasızlığa yol açan yasalar, bu yasaların uygulaması ile yargı erkinin mevcut zihniyet kalıpları örneklerle birlikte değerlendirildi; eksik, hatalı ya da sorunlu alanların tespiti amaçlandı. İdarenin düzenleyici işlemleri, yasalarda yapılan değişiklikler ve eski ve yeni düzenlemelerin karşılaştırmalı analizi, ulusal mahkemeler ve AİHM kararlarının tahlili, uluslararası insan hakları kuruluşlarının Türkiye raporları dâhil olmak üzere uluslararası hukuki belgelerde konunun ele alınış biçimi aktarıldı. Cezasızlıkla mücadelede karşılaşılan engellere ilişkin mevzuat değişikliği önerilerinin yanı sıra mevzuatın yorumlanması ve uygulanmasına yönelik çözüm önerileri getirildi.