Çeltik Bitkisinde Demir Toksisitesi

Çeltik, dünya nüfusunun yarısından fazlasının besin kaynağı olarak yararlandığı en önemli tahıl
mahsullerinden birisidir. Aynı zamanda bu mahsul, dünyada en fazla yetiştiriciliği yapılan ürünler
içerisinde ikinci sırada yer almaktadır.
Çeltik bitkisi, yetiştiriciliğinin yapıldığı bütün ekosistemlerde çoklu biyotik ve abiyotik streslerle
karşı karşıyadır. Abiyotik stres faktörü arasında yer alan toprakta besin elementi toksisitesi, çeltik
veriminde önemli kayıplara neden olur. Tarım arazilerinde, özellikle çeltiklik topraklarında ağır
metal kirliliği sürekli olarak artış göstermektedir. Ağır metallerle toprağın kirlenmesi, canlı
organizmaların sağlığı üzerinde besin zinciri aracılığıyla ciddi tehdit unsuru oluşturmaktadır.
Tarımsal topraklarda metal toksisitesinin başlıca kaynakları: Kimyasal gübre kullanımı, atık
çamuru uygulamaları, endüstriyel atıklar ve diğer antropojenik faaliyetlerdir.
Dünya genelinde toprakların % 18'i demirce toksiktir. Çeltik yetiştirme alanlarının önemli bir
kısmını içine alan Çin, Hindistan, Filipinler, Tayland, Malezya ve Endonezya ve bazı Batı Afrika
ülkelerindeki topraklar Fe toksisitesinden olumsuz yönde etkilenmektedir. Fe toksisite şartları,
çeltik toprakları ile su altında kalan toprak koşullarında meydana gelir.
Toprak drenajının yetersizliği, bitki kökünden çıkan organik bileşiklerin toprak solüsyonuna salınması, coğrafi farklılıklar, toprak oksidasyon-redüksiyon potansiyelinde meydana gelen
azalma aktivitesi, toprakta hidrojen sülfürün fazla miktarda oluşumu, toprak solüsyonundaki
iyonik şiddetin artışı, düşük toprak verimliliği ve pH'sı, toprak organik madde içeriğinin azlığı,
toprak ve kökteki mikrobiyal aktivite etkileşimleri ve besin maddelerinin birbirleriyle olan
etkileşimi (antagonizm-sinergizm) ve genotiplerin genetik değişkenliği çeltik bitkisinde Fe
toksisitesinin oluşum şiddetini etkiler.