Cam-ı Cem Ayin

Bu kıymetli Osmanlıca eser, içeriğinde dört kitaptan toplanmış tek bir yapıttır. Çeviri değildir.

1.Kitap: Bizimde dörtlü kitaba adını verdiğimiz büyük öneme sahip olan Cam-ı Cem Ayin adlı eseri olup, kaynak kitap özelliği taşır. Bu kitabı değerli kılan iki önemli husus vardır.

Birincisi bu eser Osmanlı silsilesinin yazılı olan en eski ilk kaynak olma özelliğini taşır. Osmanlı silsilesini yazan Şükrullah, İdrisi Bitlisi ve Aşıkpaşazade'den daha evvel bitirilmiş bir eserdir.

İkincisi ise Oğuz Kağan'ın başından beri hak dine mensup (Müslüman) olduğundan bahseder. Oğuz Kağan'ın babasıyla din yüzünden savaştığını anlatır. Bu bilgileri de Oğuzname'ye dayandırır.

Yine bu eserde Türklerin her peygamber döneminde İslam dinini tasdik ettiklerini, Müslümanlıkla tanışmalarının da Hz.Muhammed (S.A.V) zamanında olduğunu savunmaktadır.
Ali Emiri neşri olan kitabın yazarı Bayat boyundan Hasan El Bayati'dir. Hasan El Bayati bu eserini yazarken elinde bulunan Oğuznameden faydalandığını yazmıştır. Yani günümüzde elimizde olmayan kayıp Oğuzname'den faydalandığını söyleyebiliriz.
Bu anlamda bu eser eşsiz bir değere sahiptir.

2. Kitap: Yine aynı kitabın içinde Ali Emiri neşri olan Lütfi Paşa'nın ASAFNAME'si yazılıdır. Kanuni Sultan Süleyman'ın kız kardeşiyle evli olan Lütfi Paşa'nın bu eserini aynı Tevarihi Ali Osman ile birlikte çiftliğinde yazdığı bilinir.

Lütfi Paşa Asafnamesinde hayat hikayesini, devlet düzenindeki rolleri, bürokratlar arasındaki ilişkiyi, devlet protokolünü, seferleri, komutanın nasıl seçileceğini, hazine kontrolünü, devlet ekonomisini, adaletini tavsiyelerle anlatır. Dönem şahidi ve tecrübelisi olan Lütfi Paşa ilk siyasetname özelliğini taşıyan eseri yazmıştır.

3.Kitap: Bu kitap Türk edebiyatının ilk seyehatnamesine örnek olabilecek Gıyâseddin Nakkaş'ın Acâibü'l-letâif'i isimli seferatnamesidir. Hıtay Seferatnamesi olarak da bilinir. Bu kitapta Hoca Gıyaseddin, Timur'un oğlu Mirza Şahruh'un Çin imparatoruna gönderdiği elçilik heyetinin Herat'tan başlayan ve üç yıl devam eden yolculuğunu anlatmaktadır.

4.Kitap: Mardin Artuklu Melikleri Tarihi kitabıdır. Artuklu Melikleri ve Mardin tarihini ele alır.

Dört kitabın bir arada olduğu Osmanlıca bu eser uygun fiyatıyla araştırmacı ve meraklıları için sınırlı sayıda bastırılmıştır.