Çağdaş Sanatın Felsefe Söylemi

Bir sanat galerisinde gezerken mekanın içine üstün körü yerleştirilmiş izlenimi veren bir takım nesnelerle, duvarda yırtık bir tuval üzerinde pek de yetenekli bir elden çıkmamış olduğu yargısı uyandıran resimlerle ya da bir TV ekranında ne yaptığına anlam veremediğimiz birinin hep yinelenen hareketlerinden oluşan bir kısa film gösterimiyle karşılaşabiliriz. Bu durumda bir çoğumuz ya anlama kapasitesine dair bir eksiklik duygusuna ya da "işin çivisi çıkmış" dedirten bir kızgınlığa kapılıyor. Aslında ikisine de gerek yok: bu işlerin çoğu ne arkalarında öyle derin bir anlam taşıyor, ne de tamamen anlamsız ve içi boş şeyler. Bütün bunlar, dünyada yaşanan bir takım düşünsel ve sosyo-kültürel dönüşümün ürünleri ve estetik zevkten daha fazla teorik bir bakışa hitap ediyorlar. Nitekim, çoğumuza anlaşılmaz gelen çağdaş sanatın anlamı üzerine sanat eleştirmenleri, sosyologlar ve felsefeciler uzun zamandır tartışıyorlar.

Bu tartışmada üzerinde uzlaşılan fikir, çağdaş sanatın başta estetiğin ve modern sanatın sonu olmak üzere Aydınlanma'ya ve modernliğe ait kurumlar, kavramlar ve disiplinlerin sonana işaret ettiğidir. Çağdaş sanat, düşünceyi akla indirgeyen felsefe, sanatı güzele indirgeyen estetik, zamanı ilerlemeye indirgeyen tarih, farkı aynıya indirgeyen ontoloji gibi bilgi ya da hakikat rejimlerinin radikal eleştirisinden besleniyor. Bu saikle tüm değerlerin değersizleşmesine hizmet eden nihilist ve anarşist bir tavrı var. Dolayısıyla çağdaş sanatın asıl amacı haz vermek değil, eleştirmek ve rahatsız etmektir.

Kitapta, çağdaş sanat yapıtlarının yorumuna dayalı okumalar yapmaktan çok, çağdaş sanat bağlamında öne çıkan bazı kavram ve düşünürler ele alınarak, çağdaş sanata referans oluşturan felsefi söylemin analizi yapılmaya çalışılıyor: kendiliğindenlik ve olay, gösteri ve görüntü, yüce ve varlık, fark ve başka, flaneur ve göçebe gibi kavramlar ile Adorno, Benjamin, Heidegger, Derrida, Lyotard, Baudrillard, Deleuze ve Foucault gibi çağdaş düşünürlerin izleğinde çağdaş sanatı bir anlama çabası.