Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa

Münif Paşa, XIX. yüzyılın ikinci yarısına damgasını vurmuş sayılı aydınlardan biridir. Batıya açılan iletişim kanallarının hemen hepsinde varlık göstermiş, yalnızca kendi döneminin değil sonrasının düşünce hayatını da etkilemiştir. Ancak, yenileşme denilince, genellikle, Mustafa Reşid Paşa, Şinasi ve Namık Kemal eksenli bir hareket anlaşılageldiği için, devrin birçok ismiyle birlikte Münif Paşa adı da gölgede kalmıştır. Çalışmamızın çıkış noktası bu tespite dayanmaktadır. Münif Paşa, şair ve yazarlığından mütercimliğine, gazeteciliğinden bilim önderliğine kadar, çeşitli yönleri ve cepheleriyle, devrinin şartları içinde değerlendirilmiştir. Çalışmada, zaman zaman bir tür karşılaştırma metodunun benimsenmesi, Tanpınar'ın söyleyişiyle; Şinasi ile Namık Kemal'in karşısına behemahal bir adam çıkarmak amacını taşımamaktadır. Yapılmak istenen; olsa olsa gecikmiş bir borcu öderken, devre yönelik dar bakış açısını da biraz olsun genişletmektir.