Azerbaycan Safevi Devleti (16. Yüzyıl)

Şark'ın kudretli devletlerinden olan Safevî
İmparatorluğunun tarihi Azerbaycan halkının tarihi
ve etnik bütünleşme süreciyle doğrudan ilgilidir. Bu
devletin ortaya çıkmasıyla Azerbaycan'ın güney ve
kuzey toprakları nispeten merkezileşmiş devlet
çatısı altında bir araya getirilirken Azerbaycan
Türklerinin siyasi, ekonomik, kültürel ve etnik
bütünleşmesi açısından önemli bir altyapı
oluşmuştur. Böylelikle Azerbaycan Türkleri 16.
yüzyılda, dağınık feodalite düzenin ardından
yeniden bütüncül devlet yapısına kavuşmuş,
ekonomik ve kültürel alanda belli bir ilerleme
sağlamışlardır.

Oktay Efendiyev'in bu değerli çalışması Şark ve
Avrupa kaynaklarının titizlikle incelenerek
değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkmış kıymetli
bir eserdir. Bu eser, ayrıca Osmanlı-Safevî savaşları
üzerinden spekülasyon yaparak kısır bakış açısıyla
şekillenen sözde değerlendirmelere, gereksiz
tartışma ve bağnazlığa karşı verilen sağlam bilimsel
ve tutarlı bir cevaptır. Yazara göre Osmanlı-Safevî
savaşları iki kardeş Türk halkı (Osmanlı ve
Azerbaycan Türklerinin) arasında yaşanan
düşmanlıktan ziyade bu devletlerinin egemen
sınıfları arasındaki ekonomik ve siyasi çıkar
çatışmasının bir sonucudur.
Kitap Safevî Devletinin sosyal ve bürokratik
yapısı, saray entrikaları, taht kavgaları, aynı zamanda
Safevî-Osmanlı ilişkilerinin arka planını objektif
şekilde ele alan önemli bir kılavuz niteliğindedir.