Aydınlanmanın Diyalektiği 1

Modern kültürün en önemli çalışmalarından biri olan Aydınlanmanın Diyalektiği, 1944 yılında iki yazarın Kaliforniya sürgünü sırasında yazıldı. Bu kitap, 20. yüzyıldaki Alman klasik ilerlemeci sosyal kuramının dev eseridir. 'Dışardan bakan bir kişi, kimin hangi tümceden ne denli sorumlu olduğunu kolay kolay tasarlayamaz. Kitabın büyük bölümünü birlikte yazdık; kitaba canlılığını kazandıran temel öğe, Aydınlanmanın Diyalektiği´nde birleşen bu iki mizaç arasındaki gerilimdir. Kitapta söylenenlerin tümünün de değişmez olduğunu öne sürmüyoruz. Böyle bir sav, hakikati tarihsel devinimin karşısına değişmez bir öğe olarak çıkarmak yerine, ona zamansal bir nüve olma hakkı tanıyan kuramla bağdaşmazdı. Kitap Nasyonalsosyalist terörün sonunun az çok yaklaştığı günlerde kaleme alındı. Ancak kitabın birçok yerinde yer alan tanımlamalar bugünün gerçekliğine artık uymamaktadır. Buna karşın, yönetilen dünyaya geçiş olgusuna ilişkin değerlendirmelerimiz daha o zamanlar bile safdilcesine değildi.