Aklın ve Tekniğin Diyalektiği _{Gaston Bachelard ve Uygulamalı Akılcılık}

Bilim felsefesi tartışmalarında tarihsel olarak iki ekol
karşımıza çıkmaktadır: 19 yüzyılda ortaya çıkan
pozitivist düşünce ve 20 yüzyılda ortaya çıkan post-
pozitivist düşüncedir. Pozitivist düşünce bilimin
ışığında dünyayı yeniden inşa etme uğraşısı
içerisindedir. Evrensellik anlayışının özellikle önemli
bir motif olduğu bu düşüncenin merkezinde doğa
bilimlerindeki hesaplanabilirlik anlayışını sosyal
bilimlerde de uygulama düşüncesi vardır. Pozitivist
düşüncenin eleştirilmeye başlamasıyla yeni bir
düşünce ortaya çıkmıştır. Buradaki filozoflar
pozitivist düşüncenin tarihten ve toplumdan bağımsız
olan ilerleme düşüncesine karşı çıkarak bilimin
gelişiminde farklı motivasyon kaynaklarını ön plana
çıkarmışlardır. Fransız bilim tarihi okulunun bir üyesi
olan Gaston Bachelard'ın felsefesinin temelinde de
aynı motivasyonu görmekteyiz. Bachelard, post-
pozivitivist felsefenin önde gelen isimlerinin
öncesinde bilimsel düşünceye yeni yorumlar
getirmiştir. Felsefe tarihinde aklın kendisine kadar
ele alınışını da inceleyerek, onları "Uygulamalı
Akılcılık" anlayışı altında yeni bir diyalektik senteze
tabi tutmuştur. "Uygulamalı Akılcılık" aklın salt
deneyim veya salt akla dayandırıldığı modern
düşüncenin aksine; yeni bilimsel çağın bize açmış
olduğu ufukta teori ile pratiğin dayanışma içerisinde
çalışması gerektiğini söylemektedir. Çalışmanın
amacı, "Uygulamalı Akılcılık" anlayışının
oluşumundaki felsefi altyapıyı incelemek ve
epistemoloji alanında Bachelard'ın çalışmalarının
özgün yönlerini ortaya koyabilmektir.