Akıl Defteri 06 - İktidar ve Paranoya

ideoloji ve rüya XIX. ve XX. yüzyıllar büyük anlatıların; iyinin kötüyle mücadelesi sahnesinin başka zamanlara ve başka alemlere ertelenmediği, Fransız Devriminden kalan bir sözle baldırı çıplakların, 1848 kuşağından kalan bir sözle zincirlerinden başka kaybedecek şeyleri olmayanların, Nazımın şiiriyle büyük insanlıkın sözü almak ve eyleme dökmek için harekete geçtiği yüzyıllar oldu. XXI. Yüzyıl ise başka mottolarla başladı: Tarihin sonunun geldiği, büyük anlatıların çöktüğü, ideolojilerin iflas ettiği, iyi ve kötünün zerdüşti mücadelesinin kadim mitolojik mezarına yeniden gömüldüğü, piyasanın ve bir tek onun gereklerine göre tarif edilen özgürlük alanında her şeyin mubah olduğu ilan edildi. Bastırma, Freudun kuramı kurarken ilk fark ettiği ve üzerinde çalıştığı düzeneklerden biri. Bilince çıktığında yarattığı bun taşınamaz, tahammül edilemez hale geldiğinde ruhsallık-içi çatışmaların bilinçdışında tutulması sürecini ifade eder. Yine de çatışma, şimdi ve buradadır. Rüya söz konusu çatışmaların ifade edilişindeki ana sahnelerden birini kurar. Freudun ünlü sözüyle rüya; bilinçdışının kral yoludur ve bu işlevi rüyanın görünür içeriğinden çok bastırılmış olanı geri çağırmaya olanak sunması sebebiyledir. Althussere bir saygı duruşu olsun: ideolojilerin toplumsal sistemdeki bastırılmaların yapısını anlamada, şu veya bu ideoloji olmasından bağımsız olarak, bir olanak sunduğuna dair ilk kapsamlı açıklamayı ona borçluyuz. XXI. Yüzyıl başlarken, özellikle Sovyetlerin çöküşü sonrası tek kutuplu dünyanın yeni mabedinde büyük bir iştahla ideolojilerin sonunun ilan edilmesinin öte yüzü; tahakkümün, bastırmanın mutlaklığına dair özlemdi. Herhalde bu mutlaklığa yaklaşılmış biricik toplumsal sistem köleci toplumlardı. Bastırılanın geri dönüşünün işaretleri iyice belirmiş durumda. Akıl Defterinin elinizdeki sayısının bu işaretlerden birisi olmasını umuyoruz. Altıncı sayımız, Paranoya ve İktidar temalı olacak. Toplumsal sistemlerden günlük yaşamın her alanındaki güç ilişkilerine egemen olan yapıyı anlamaya çalışacağız. Ağustosta görüşmek üzere