Türk Hukukunda Tahkim Sözleşmesi

Tahkim, uyuşmazlığın taraflarının kural olarak iradesine dayanan özel bir yargı yoludur. Dolayısıyla bu yola gidebilmenin anahtarı tarafların iradeleri başka bir ifade ile bu yöndeki anlaşmalarıdır. Tarafların bu anlaşması için Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun başta 412. maddesi olmak üzere müteakip bazı maddelerinde de yer aldığı şekliyle bugün yaygın olarak kullanılan terim, bu tez kitabına adını da veren "tahkim sözleşmesi"dir. Tahkim sözleşmesi uyuşmazlığın taraflarına sadece devlet mahkemelerine giden yolu kapatarak hakeme gitme imkanı sağlamakla kalmaz, ayrıca tahkim yargılamasının yapılacağı yer başta olmak üzere, yargılamada uyulacak tüm usul kuralları ve hakemlerin hakkaniyet ve nasafete göre karar verip veremeyecekleri de dahil olmak üzere birçok hususu belirleme serbestisi sağlar. Tahkim sözleşmesinin bu önemli işlevi dolayısıyla bu çalışmada, Türk hukuku bakımından tahkim sözleşmesinin türleri, hukuki niteliği, kuruluşu, geçerliliği, hükümleri ve hükümsüzlük halleri kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
Birinci Bölüm
Tahkim Sözleşmesinin Kaynakları, Tanımı, Hukuki Niteliği ve Yapılış Türleri
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİ HAKKINDAKİ KAYNAKLAR
A. Genel Olarak Cumhuriyet Öncesi Hukukumuzda Tahkim Hakkındaki Mevzuat
B. Cumhuriyet Sonrası Hukukumuzda Tahkim Hakkındaki Mevzuat
1. Genel Olarak
2. Mülga 1086 Sayılı HUMK'nun Tahkime İlişkin Hükümleri
3. 6100 Sayılı HMK'nın Tahkime İlişkin Hükümleri
4. 4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu
5. Milletlerarası Tahkime İlişkin Başlıca Milletlerarası Sözleşmeler
a. 1958 New York Sözleşmesi
b. 1961 Avrupa (Cenevre) Sözleşmesi
c. 1965 ICSID (Washington) Sözleşmesi
II. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN TANIMI
III. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
A. Genel Olarak
B. Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Hakkındaki Görüşler
1. Maddi Hukuk Sözleşmesi Görüşü
2. Usul Hukuku Sözleşmesi Görüşü
3. Karma Sözleşme Görüşü
4. Bağımsız (Otonom) Görüş
5. Görüşümüz
IV. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN YAPILIŞ TÜRLERİ
A. Genel Olarak
B. Tahkimin Bağımsız Bir Sözleşme Olarak Kararlaştırılması (Müstakil Tahkim Sözleşmesi)
C. Asıl Sözleşmeye Tahkime İlişkin Hüküm Konulması (Tahkim Şartı)
D. Tahkim Sözleşmesi ve Tahkim Şartı Ayrımının Sonuçları
E. Tahkim Sözleşmesi ile Asıl Sözleşmesinin Amacı, Fonksiyonu ve Hukuki Niteliği
F. Tahkim Şartının Asıl Sözleşmeden Bağımsızlığı: Ayrılabilirlik İlkesi
1. Genel Olarak
2. Hukukumuzda Ayrılabilirlik İlkesi Hakkındaki Düzenlemeler
3. Sözleşmenin Yokluğu ve Hükümsüzlüğü Hallerinde Ayrılabilirlik İlkesi
a. Asıl Sözleşme ve/veya Tahkim Şartının Hükümsüzlüğü
b. Asıl Sözleşme ve/veya Tahkim Şartının Yokluğu
V. TEK TARAFLI VEYA ASİMETRİK TAHKİM SÖZLEŞMELERİ
A. Genel Olarak
B. Türk Hukukunda Yer Almış ve Halen Yer Alan Asimetrik Tahkim Sözleşmeleri
1. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (2015 Öncesi) Kurtarma-Yardım Sözleşmesi'nin 6. Maddesine Göre Yapılan Asimetrik Tahkim Sözleşmesi
2. Sigortacılık Kanunu'nun 30. Maddesine Göre Yapılan Asimetrik Tahkim Sözleşmesi
VI. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN YORUMU

İkinci bölüm
Tahkim Sözleşmesinin Kuruluşu ve Hükümleri
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞ ŞARTLARI
A. Genel Olarak
B. Tahkim Mevzuatı Bakımından Aranan Şartlar
1. Taraflar Arasında (Mevcut ve Belirli) Bir Hukuki İlişkinin Varlığı
2. Taraflar Arasında (Belirli veya Belirlenebilir) Bir Uyuşmazlığın Olması
3. Karşılıklı Açık ve Kesin Tahkim İradesinin Varlığı
a. Tahkim İradesinin Karşılıklı Olması
b. Tahkim İradesinin Açık ve Kesin Olması
4. Yazılı Şekil Şartı
a. Genel Olarak
b. 1958 New York Sözleşmesi Bakımından
c. 1961 Avrupa (Cenevre) Sözleşmesi Bakımından
d. HMK ve MTK Bakımından
e. Yazılı Tahkim Sözleşmesinin Niteliği
C. Maddi Hukuk Bakımından Aranan Şartlar
II. TAHKİMİN KONU BAKIMINDAN SINIRLANDIRILMASI
A. Tahkime Elverişlilik
1. Genel Olarak
2. Objektif Tahkime Elverişlilik
3. Subjektif Tahkime Elverişlilik
B. Kamu Düzeni Kavramı
III. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI
A. Genel Olarak
B. Tahkim Sözleşmesinin Avukat Tarafından Yapılması
C. Tahkim Sözleşmesinin Adi Vekil Tarafından Yapılması
D. Tahkim Sözleşmesinin Veli, Vasi veya Kayyım Tarafından Yapılması
E. Tahkim Sözleşmesinin Ticari Temsilci Tarafından Yapılması
F. Tahkim Sözleşmesinin Ticari Vekil Tarafından Yapılması
G. Tahkim Sözleşmesinin Pazarlamacı Tarafından Yapılması
H. Tahkim Sözleşmesinin Simsar (Tellal) Tarafından Yapılması
I. Tahkim Sözleşmesinin Acenta Tarafından Yapılması
J. Tahkim Sözleşmesinin Komisyoncu Tarafından Yapılması
K. Tahkim Sözleşmesinin Kaptan Tarafından Yapılması
L. Tahkim Sözleşmesinin Adi Ortaklığı ve İş Ortaklığını Temsile Yetkili Olanlar Tarafından Yapılması
M. Tahkim Sözleşmesinin TTK Bakımından Şirketi Temsile Yetkili Olanlar Tarafından Yapılması
1. Anonim Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
2. Limitet Şirketi Temsile Yetkili Olanlar Tarafından Yapılması
3. Kollektif Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
4. Komandit Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
5. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
IV. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI
A. Tahkim İtirazı
1. Tahkim İlk İtirazının İleri Sürülmesi ve Bu İtirazın Usule İlişkin İncelenmesi
2. Tahkim İlk İtirazında Esasa İlişkin İncelemenin Kapsamı ve Kararın Etkileri
B. Hakem Kararı ve Kesin Hüküm Etkisi

Üçüncü Bölüm
Tahkim Sözleşmesinin Hükümsüzlüğü
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ BAKIMINDAN USUL HUKUKU VE ÖZEL HUKUK ARASINDAKİ İLİŞKİ
II. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN YOKLUĞU
III. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZLİK (HÜKÜMSÜZLÜK) HALLERİ
A. Tahkim Sözleşmesinin Kesin Hükümsüzlüğü
1. Tahkim Sözleşmesini Yapan Taraf(lar)ın Sözleşme Yapabilme Ehliyetine Sahip Bulunmaması (TMK m. 15)
2. Tahkim Sözleşmesinin Hukuka Aykırı Olması (TBK m. 27/I)
3. Tahkim Sözleşmesinin Ahlaka Aykırı Olması (TBK m. 27/I)
4. Tahkim Sözleşmesinin Konusunun Baştan İtibaren ve Objektif Olarak İmkansız Olması (TBK m. 27/I)
5. Tahkim Sözleşmesinin Kanunun Emrettiği Şekilde Yapılmamış Bulunması (TBK m. 12/II; HMK m. 412/f. 3; MTK m. 4/f. 2)
B. Tahkim Sözleşmesinin İptal Edilebilirliği (Yanılma