Kuzey Kafkasya Mitolojisi Nartlardan Beri

"Önce efsaneler vardı. Dünya ve insanlık tarihinin ilk kaynakları bunlardı... Efsanelerin başlangıcı, zamanın karanlık ve sisli bulutları arasından yükselen Elbruz dağından zincire vurulmuş Promethe mi, yoksa Nart Nasren mi' Kanatlı atlarıyla karlı dağlardan ovalara uçarak inen yiğit Nartlar... Tek gözlü devler... Bunlar eski Yunan mitolotojisinden mi alınmış' Yoksa eski Yunanlılar Kafkasya´dan mı gelip Olimpos dağına yerleşmişler'" - Aydın O. Erkan- "Yunanlılara şarktan, Mezopotamya´dan ve Önasya´dan birçok kültür varlığının geldiği malumdur. Bildiklerimize göre, bronz dökümü ve demircilik de bu yol üzerinden onlara erişmiştir. Hephaistos´un Kafkasya´da demircilik ettiğini de bilmekteyiz... Mitolojinin hakkı vardır: Promethe ve Hephaistos Yunanlılara Kafkasya´dan gelmişlerdir... Polyphem epizodunun, Oğuzlar tarafından da sonradan kalabalık bir şekilde iskan edilen Kafkasya´dan, M.Ö. XIII. ile VII. yy. arasında Kafkasya ve Anadolu´nun yukarı bölgelerine kuvvetli bir şekilde yerleşen Oğuzların eposlarına girdiğini ve sonunda Dede Korkut kitabına yazıldığını tahmin ediyorum... Kafkas kavimlerinden Megrel ve Osetlere ait Nart lejandları içinde iki Polyphem rivayetinin de not edilmiş bulunması, her iki epostaki epizodların asıl çıkış yerlerini bulmak imkanını bize vermektedir." - Tahir Alangu- "Nart destanları eski Çerkeslerin yaşam biçimleri ve inançları hakkında bize değerli bilgiler vermektedir. Destanlardaki olaylar, göçebe bir toplumda değil tarım ve hayvancılıkla uğraşan yerleşik bir toplumda geçmektedir. Destanların yanısıra masal niteliğinde anlatılar da vardır" - Yaşar Bağ- "Kafkas dilleri uzmanlarında P.K. Uslar 1896´lardan, "Nart destanlarının derlenip yayınlanmasının çok gecikeceğini, bu gecikmenin dünya uygarlığı için büyük bir zaman kaybı olacağı"nı ileri sürmüştü. Yüzyıl sonra bu bilim adamının arzusunun Hadagatle Asker, Şortan Askerby, Meremkuıl Vladimir gibi araştırmacılar, Prof. Yinalipa Şalwa gibi bilim adamları tarafından kısmen de olsa yerine getirilmiş olması ulusal ve de evrensel kültür açısından mutluluk verici bir aşamadır." - Özdemir Özbay- (Arka Kapak)