Kafesten Temsiliyete Osmanlı Devleti'nde Veliahtlık Kurumu

Altı yüzyılı aşkın bir süre boyunca tarih sahnesinde yerini alan Osmanlılar, esnek,
pratik ve akılcı esaslara dayanan bir monarşi inşa etmede büyük bir beceri
göstermişlerdir. Osmanlıların bu başarıyı yakalamalarının ardında yatan sebeplerden
birisi de değişen koşulların gerektirdiği kurumsal düzenleme ve yenilikleri yapabilme
becerileridir. Dolayısıyla, Osmanlı müesseseler tarihi aynı zamanda Osmanlıların
değişen dünya koşullarına uyum ve esneme becerisini mahirane bir şekilde
uyguladıkları dinamik bir tarihtir. Bu durumun en somut göstergelerinden birisi XX.
yüzyılın başlarında aynı zamanda saltanat ve şehzadelik kurumlarında yaşanan radikal
bir değişiklik anlamına da gelen Osmanlı Devleti'nde veliahtlık makamının kurumsal
bir kimlik kazanması vakıasıdır. İlginçtir ki bugüne kadar modern tarihçiliğimizde böyle
bir kurumun inşası adına atılan adımları, yapılan düzenlemeleri kısaca kurumun
varlığını kronolojik bir temelde ortaya koyan ve arşiv belgelerine dayalı herhangi bir
çalışma yapılmamıştır. Ancak Osmanlı arşiv vesikaları, Osmanlıca gazeteler,
salnameler, düsturlar vs. detaylı bir şekilde incelendiğinde böyle bir kurumun varlığı
tüm yönleriyle ortaya çıkmaktadır.