Aşı _{Akademik, Endüstriyel ve Resmi Otorite Yönüyle}

Aşılar, bağışıklık sisteminin patojenleri tanımasına, hazırlıklı olmasına ve onlarla vücudun savaşmasına destek
olmakta, bu sayede vücudumuzu bu patojenlere bağlı hastalıklardan korumaktadır. Gerek dünyada gerekse ülkemizde
bağışıklama hizmeti, aşıyla önlenebilir hastalıkların, ve buna bağlı sakatlık ve ölümlerin önlenmesi açısından en
önemli ve maliyet olarak en etkili toplum sağlığı müdahaleleri arasında kabul edilmektedir. Sağlıkla ilgili
kazanımlarının yanı sıra ekonomik ve sosyal kazanımlar da aşılama programlarının başarısı olarak
değerlendirilmektedir. Mart 2018 de yayınlanan Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) raporuna göre, son birkaç yıl
içinde yüzde 85 civarında bir küresel bağışıklama oranına ulaşıldığı bu sayede yılda 2-3 milyon ölümün
engellenebildiği ifade edilmektedir. Bağışıklama oranlarının hedeflenen düzeye yükseltilmesi ile yılda 1,5 milyon
kadar daha ölümün önüne geçebileceğinin altı çizilmektedir. Bu doğrultuda ülkemizde de Sağlık Bakanlığı'mız
büyük bir titizlik ve özveri ile çalışmakta ve uygulanmakta olan "Genişletilmiş Ulusal Bağışıklama Programı" ile aşı
ile önlenebilir bulaşıcı hastalıkların engellemesi, dolayısıyla bu hastalıkların neden olduğu ölümlerin ya da kalıcı
sekellerin engellenmesi amaçlanmaktadır. Aşı ile önlenebilir hastalıklar arasında başlıca kızamık, kızamıkçık,
poliyomiyelit, tetanoz, difteri, boğmaca, menenjit, kabakulak, hepatit B, Hemofilus influenza tip b, pnömokok,
tüberküloz sayılabilir.
Dünya çapında yürütülen aşılama faaliyetlerine rağmen, DSÖ ve UNICEF'in son verilerine göre 2018 yılında, dünya
genelinde yaklaşık 20 milyon çocuğun kızamık, difteri ve tetanoz gibi hayat kurtarıcı aşıları alamadığı ve bu nedenle
ciddi hastalıklar, ölüm, sakatlık ve kötü sağlık riski ile karşı karşıya kalındığı bildirilmiştir. Bugüne kadar ülkemizde
uygulanan başarılı aşılama programları sayesinde, çocuklarımızın 2002 yılından itibaren çocuk felci, 2009 yılından
itibaren ise yenidoğan tetanozu vakalarından tamamıyla korunduğu Sağlık Bakanlığımız tarafından bildirilmektedir.
Ülkemizde son on yıldır her bir aşı, %95'in üzerinde başarılı aşılanma oranı ile uygulanmaktadır.
Yaklaşık yirmi yıl önce başlayan "aşı kararsızlığı-aşı reddi" nedeniyle, özellikle son yıllarda aşılama oranlarında
düşüşler görülmekte olup bu durum aşı ile korunabilir hastalıkların sıklığında artışa yol açmıştır. Bu kaygı verici
durum ne yazık ki ülkemizde de zamanla yayılarak aşı reddi vakaları ortaya çıkmış, Bakanlığımız 2017 Sağlık İstatistikleri Yıllığı'nda belirtildiği gibi 2011 yılında 183 iken, 2016 da 12 düzeylerine çıkmıştır. Bu retlerin
temelinde aşı içeriğinde bulunan bazı kimyasalların çocukların gelişiminde ve sağlığı üzerinde zararlı etkileri olduğu
yönündeki bilimsel içerikten yoksun söylemler bulunmaktadır. Aşıların yeterince tanınmaması, sağlık
profesyonellerince ebeveynlere yeterince anlatılamaması ve sorulan sorulara tatmin edici yanıtlar verilememesinin bu
şüpheleri desteklediği düşünülmektedir.
Bu kitap yukarıda bahsedilen bilgi eksikliklerinin tamamlaması amacı ile konunun bütün taraflarını (Resmi
Düzenleyici, Akademi, Endüstri ve Uygulayıcı) kapsayacak şekilde kaleme alınmıştır. Detaylı bilimsel yorumlara
girmeden ancak güncel, geçerli ve güvenilir bilgiler ile akıldaki soruları cevaplandırabilmek üzere sağlık personeli,
eczacı, saha elemanı ve öğrencilere yönelik olarak hazırlanmış ve bir masaüstü kaynak olması planlanmıştır. Kitabın
boyutu ve içeriği planlanırken okuyucuyu konunun detayları ile yormamasına, ana konulara referans kurumların
kabul ettiği standartlar doğrultusunda cevaplar ortaya koyulmasına özen gösterilmiştir. İlk olarak ülkemizdeki
mevcut aşılama programları, aşı ar-ge'si ve aşı ürünlerinden bahsedildikten sonra bağışıklama nedir, aşı antijeni
nedir, aşı formülasyonu, aşıların üretimi, preklinik ve klinik kontrolleri ve ruhsatlandırılması prosedürleri,
dağıtılması/saklanması ile ilgili bilgiler akademik, düzenleyici ve endüstri yönüyle açıklanmıştır.
Kitabımızın, ülkemizdeki "Ulusal aşı" vizyonu için bilim insanı ve yetkin insan kaynağı yetiştirmek temelinde
çalışan tüm eğitimcilerin de kullanabileceği bir temel bilgi kaynağı olmasını dileriz.